“CÂN BẰNG CẢM XÚC CẢ LÚC BÃO GIÔNG”: CÁCH KIỂM SOÁT CẢM GIÁC TIÊU CỰC THEO CHUYÊN GIA TÂM LÝ HÀNG ĐẦU

Càng lớn, bạn càng nhận ra một sự thật: Sẽ luôn có những cơn bão đợi bạn trong mọi giai đoạn của cuộc sống.

Có những cơn bão nhỏ, như việc bạn bỗng nổi nóng và nặng lời với người yêu sau một ngày làm việc mệt mỏi. Cũng có cơn bão lớn, như khi người thân qua đời, và bạn vẫn phải ngồi gõ máy tính ở công ty tới 6h tối vì cơm áo gạo tiền, với một trái tim vụn vỡ. 

Là một chuyên gia trị liệu tâm lý, tác giả Richard Nicholls đã lắng nghe những “cơn bão” riêng của hàng trăm con người, từ đó đúc kết ra những bài thực hành đơn giản và dễ thực hiện để giúp chúng ta làm chủ cảm xúc của mình.

Trước khi biết cách làm chủ cảm xúc, phải hiểu rõ cơ quan “chỉ huy” của chúng - bộ não. Khoảng 50% tâm trạng của chúng ta được quyết định bởi gen, và ta nắm quyền chỉ huy 50% còn lại - được quyết định bởi kinh nghiệm sống, thái độ và suy nghĩ. Việc nắm được các quy luật hình thành cảm xúc, nhận biết nguyên nhân hình thành những cảm xúc hiện tại của bạn và thực hành các bài tập nhỏ được liệt kê trong cuốn sách sẽ khiến bạn vững vàng làm chủ con tàu cuộc đời mình, dù đối mặt với áp lực hay tuyệt vọng.

Người sếp hay to tiếng quát mắng bạn trong công ty. Một người lạ đỗ xe gần bạn trong siêu thị bỗng cau có và làu bàu chửi bới bạn. Và… BÙM! Đầu bạn bốc lên ngọn lửa phừng phừng. Tin vui là, cơn nóng giận của bạn có thể được kiểm soát gần như ngay lập tức nhờ vào Liệu pháp Nhận thức - Hành vi (Cognitive Behavioural Therapy). Richard đã chỉ ra mô hình 3 bước: Nhận thức động cơ gây nên cảm xúc (Activating Event), niềm tin cố hữu khiến ta phản ứng như vậy (Belief), và kết quả về cảm xúc/hành vi mà ta có (Consequences). Sự tức giận thường xảy ra khi động cơ gây nên cảm xúc trái ngược với niềm tin mà ta có về chính mình. Khi nhận thức rõ “điểm sai sót” dẫn đến cơn giận trong mô hình 3 bước, bạn sẽ áp chế được cơn giận để tiếp cận vấn đề một cách lý trí và sắc sảo hơn.

“Chuyến hành trình tìm kiếm hạnh phúc được khởi hành từ nơi bạn không thấy hạnh phúc” (Richard Nicholls). Thật nghịch lý khi chúng ta cố gắng né tránh nỗi đau - Làm sao ta có thể hạnh phúc nếu chưa từng cảm thấy đau khổ? Richard không ủng hộ tiêu cực độc hại: Ngược lại, tác giả nhấn mạnh việc giải tỏa những khổ đau của mình. Nếu buồn đau, hãy khóc một trận thoả thích, rồi sau đó tiếp tục sống. Đừng ép bản thân phải vượt qua quá sớm, khi tâm trí và thể xác chưa đủ vững vàng. Một trong những cách để đối mặt với nỗi đau là viết nhận ký (Journaling) và thiền chánh niệm. Lý do đằng sau tính hiệu quả của 2 phương pháp này và các bước thực hiện sẽ được đề cập trong cuốn sách.

Một cách vô thức, bạn luôn so sánh bản thân với người xung quanh: Người bạn ở trường đại học, đồng nghiệp ở chỗ làm, thậm chí người nổi tiếng trên mạng. Và bạn dường như không bao giờ đủ giỏi, đủ đẹp, đủ hoàn hảo. Richard nhấn mạnh hai ý tưởng: Thứ nhất, hãy xem lại những “nhãn dán”, những định kiến bạn áp đặt cho bản thân có thực sự đến từ bạn không, hay xuất phát từ người khác - Cha mẹ, giáo viên, bè bạn… trong những năm tháng ấu thơ? Thứ hai, hãy học cách thương thân. Tự thương lấy thân mình là nền tảng của lòng tự trọng: Chấp nhận chính mình. Chấp nhận có những phương diện về bản thân mà bạn yêu thích, hay ghét bỏ. Chấp nhận có những điều bạn thay đổi được, và có những điều không thể. Richard cũng đưa ra một vài câu hỏi đối thoại để bạn tĩnh tâm ngồi lại, học cách chấp nhận và thương thân.