Bạn rất muốn trở thành một người thông thạo về y dược mà không có điều kiện học các ngành đấy? Bạn muốn truyền bá những cách chữa bệnh độc lạ và có 1 không 2 trên thế giới? Bạn muốn phát triển những liệu pháp điều trị truyền miệng mà chưa qua bất cứ thử nghiệm lâm sàng nào để đưa Việt Nam sánh vai với các cường quốc năm châu? Bạn muốn lấy le với bệnh nhân và người nhà bệnh nhân và không quan tâm bệnh nhân sống chết ra sao? Xin chúc mừng! Bạn đã đạt đủ điều kiện cần và đủ để lấy bằng Y đa khoa kiêm Dược kiêm Công nghệ Sinh học và kiêm luôn miếng lót chuột từ Google và bà hàng xóm. Cách đăng ký: Không có đâu, đừng mơ!
Một tình trạng rất rất hay thấy ở Việt Nam hiện tại, và cũng là một trong những vẫn đề rất nhức nhối mà chúng ta đang phải đối mặt, đó chính là tình trạng "bác sỹ online" và "bác sỹ truyền miệng" hay rộng hơn là "nhà ngụy khoa học", đây là từ mình dùng để chỉ những người chỉ lên mạng đọc vài ba trang báo lá cái, vài cái thông tin ngụy khoa học chưa được và sẽ không bao giờ được kiểm chứng hay nghe bà hàng xóm, cô bán bún riêu cua đầu ngõ, chú xe ôm, chị hàng thịt,..., tệ hơn là tự sáng tạo cách chữa bệnh rồi sau đó mang nó ra để lòe thiên hạ, tuyên truyền lung tung, bậy bạ, nguy hiểm hơn là dùng những "kiến thức" mà chính họ còn mơ hồ và không hiểu rõ ấy để chữa bệnh cho người khác, nếu may mắn thì bệnh nhân sẽ không sao, nhiều khi còn khỏi bệnh do một sự trùng hợp ngẫu nhiên nào đó, xui xui thì bệnh diễn biến nặng hơn, tiên lượng xấu và thậm chí tử vong luôn. Lưu ý cho một chuyện là mình không hề bác bỏ lợi ích của việc học và tiếp thu các kiến thức từ trên internet cũng như học hỏi thêm kinh nghiệm từ những người đi trước, càng không kỳ thị, dè bỉu, bài trừ những người học từ internet và kinh nghiệm truyền miệng, vì mình cũng như thế! Thứ duy nhất mình bài trừ chính là tiếp nhận thông tin một cách mù quáng, bừa bãi, không chọn lọc, đọc toàn báo lá cải, nghe toàn điều xàm xí nhưng lại rất tự tin khoe cá tính, đi giảng đạo, dạy chữa bệnh cho người khác. Đọc thì hãy đọc nguồn chính thống, nghe thì hãy nghe người có nghiệp vụ!

Vừa rồi thì mình có đọc một bài báo trên VNExpress với tựa đề "Mẹ nghiền nhỏ thuốc bôi lên trán để 'hạ sốt cho con'", viết về việc một bà mẹ có đứa con bị ốm, xong không biết bà mẹ "sáng tạo" như thế nào, nghĩ sao mà lại nghiền nhỏ thuốc paracetamol để bôi lên trán cháu bé (thực sự là cái ảnh trông như đắp mặt nạ skincare ấy). Cháu bé thì không đỡ hơn, thậm chí sốt còn nặng hơn vì có được uống thuốc đâu mà đòi hạ sốt. Có một số điều cần lưu ý khi sử dụng paracetamol, những điều này đã được các y bác sỹ, dược sỹ nhắc rất kỹ khi kê toa cho bệnh nhân, khi hướng dẫn sử dụng trên các trang web chính thức của các bệnh viện,...v.v: thứ nhất, sử dụng paracetamol cần có sự hướng dẫn của người có chuyên môn; thứ hai, sử dụng paracetamol quá liều gây ngộ độc, rất có hại đối với gan; thứ ba, paracetamol uống thì làm ơn dùng để uống, đừng dùng để nghiền ra làm mặt nạ skincare! (cho nên là quay lại điều thứ nhất, cần có sự hướng dẫn của người có chuyên môn)

Một ví dụ khác cho việc sử dụng những bài thuốc dân gian truyền miệng, những bài thuốc từ những trang lá cải, từ hội các mẹ bỉm sữa bán hàng online, nhưng với mức độ nguy hiểm cao hơn chính là những bài thuốc trị rắn cắn nhan nhản trên mạng. Hiện nay, những loại "thần dược" chữa rắn cắn như lá đu đủ, trái đu đủ non, hạt quýt, lá duối, hạt đậu Lào, hùng hoàng,... đang được truyền bá rất nhiều trên mạng. Bị rắn cực độc cắn mà không muốn chết? Đừng đi bệnh viện chi cho tốn tiền, nhà tôi ba đời chữa rắn cắn, hãy đến gặp tôi, tôi cam kết dùng lá đu đủ chữa khỏi 100%, không thì bên tôi có kèm luôn dịch vụ mai táng nữa nhé. Rất nhiều tờ báo chính thống của nước ta đã đăng rất nhiều bài báo về việc "Anh A chữa rắn cắn bằng thuốc Nam bị hoại tử", "Cháu B tử vong do bị rắn cắn mà gia đình sử dụng thuốc dân gian để chữa chứ không đi bệnh viện", "Chị C tháo khớp, mất một bàn tay do sử dụng bài thuốc truyền miệng để trị rắn cắn",... Nói sơ về tác dụng của nọc độc ở rắn, nọc rắn là một hỗn hợp rất rất nhiều các chất khác nhau, có chất gây độc, có chất không, tác dụng của nó lên cơ thể con người cũng khác nhau, phức tạp hơn, mỗi loài rắn có một hỗn hợp nọc độc khác nhau, thậm chí mỗi con rắn có một hỗn hợp độc khác nhau, cơ chế hoạt động rất phức tạp chứ không chỉ là "tiêm nọc -> gây độc". Để điều trị rắn độc cắn, các bệnh viện Tây y ngoài việc điều trị rắn cắn bằng huyết thanh (antivenin) thì còn phải điều trị các triệu chứng lâm sàng để duy trì mạng sống, hạn chế biến chứng do nọc độc rắn gây ra. Dùng lá đu đủ, hạt đậu Lào, đắp thuốc,... không những không giúp gì mà còn làm trễ "thời gian vàng" đi đến bệnh viện của bệnh nhân, thậm chí gây nhiễm trùng, rất phức tạp. Tệ hơn, nhiều bài thuốc dân gian như hùng hoàng, chu sa,... còn rất độc, hùng hoàng là hợp chất của arsen và lưu huỳnh, chu sa là hợp chất của thủy ngân, chúng có khả năng gây ngộ độc, cho nên là làm ơn, các bác sỹ điều trị nhiễm độc từ nọc rắn là đã đủ mệt rồi, không cần được khuyến mãi thêm 1 kiểu ngộ độc khác nữa đâu!

Ngoài gây nguy hiểm tới bệnh nhân, tiền mất tật mang, sử dụng các bài thuốc dân gian hay sử dụng sai cách các loại thuốc Tây y còn làm xuất hiện một số vấn đề khác, ví dụ như vi khuẩn kháng kháng sinh, virus kháng kháng virus,... do bị "lờn" thuốc. Những loại vi sinh vật kháng thuốc sẽ khó điều trị hơn rất nhiều nếu bị mắc phải, vì chúng khác kháng sinh mà, rất khó bị giết. Nguyên nhân chính gây ra hiện tượng này chính là việc lạm dụng kháng sinh và/hoặc sử dụng kháng sinh sai cách, rất phổ biến ở Việt Nam. Bị sốt, mua kháng sinh, bị phát ban, xài kháng sinh, bị "tay chiểu", uống kháng sinh,... cuối cùng thì bệnh không khỏi mà còn tạo ra một đống vi sinh vật kháng thuốc, nguy hiểm, bất trị.

Hy vọng là trong tương lai, tình trạng "dược sỹ online", "bác sỹ lá cải" hay những "nhà ngụy khoa học" sẽ ít đi, không còn chi phối và gây nguy hiểm cũng như gây lệch lạc nhận thức đến cộng đồng, đừng để có một Võ Hoàng Yên hay Tạ Đức Chính thứ 2, mỗi thứ 1 người là quá đủ rồi. Chúng tôi không học Y - Dược 5, 6 năm, không học Công nghệ Sinh học - Sinh học 4 năm để ra chơi cho vui, nếu như đọc Gugồ, nghe truyền miệng mà chữa bệnh được thì chúng tôi đã không học làm gì cho tốn tiền rồi, ngồi nhà đọc vài dòng chữ rồi chẩn đoán online có phải khỏe hơn không! Thân ái và quyết thắng!

Nguồn ảnh: Tuổi trẻ Cười
Góc_nhìn_thời_sự Thinking_Out_Loud Khoa_học_công_nghệ