Bước tiến của điện thoại di động trước điện thoại thông minh (phần 1)

(Ở đây mình định nghĩa điện thoại thông minh (smartphone) bắt đầu tính bằng những dòng iPhone của Apple và những dòng Android. Các dòng điện thoại thông minh trước đó, gồm cả những dòng Symbian bàn phím QWERTY và màn hình cảm ứng điện trở, mình sẽ xếp vào điện thoại cận-thông minh).

Đối diện với những trở ngại đó, các hãng điện thoại di động vẫn làm việc quyết tâm miệt mài để tìm ra giải pháp vượt qua các rào cản, nỗ lực nhằm phổ biến điện thoại di động tới đại chúng. Và trong số đó, tất nhiên, có cả Nokia. Lần này, hãng đã nắm được thị hiếu, để liên tục tạo ra những bước tiến đột phá. Nhưng để hiểu họ đã hiểu tâm lý người dùng như thế nào, hãy trước tiên xem qua những rào cản của điện thoại di động thời đấy 1 cách chi tiết hơn.

Đầu tiên là về kích thước: điện thoại khi đó về cơ bản vẫn là 1 thiết bị cồng kềnh, không mang tính thẩm mĩ cao. Sở dĩ xảy ra vấn đề như vậy là do chiếc ăng ten (antenna) trồi lên ở trên đầu chiếc máy. Vì nó, chiếc điên thoại trở nên thô kệch và gây phiền phức khi bỏ vào trong túi áo, túi quần.

Điện thoại ngày xưa có antenna trồi lên, khiến cho máy trở nên thô kệch, cồng kềnh, khó bỏ vào trong túi áo, túi quần.

Vậy nên, Nokia quyết định đi theo 1 bước táo bạo: bỏ ăng ten ngoài (external antenna), chỉ dùng ăng ten ẩn trong máy (internal antenna).

Lúc đó hầu như không ai tưởng tượng ra nổi việc ẩn ăng ten trong máy: không có ăng ten thì máy bắt sóng kiểu gì?

Nhưng Nokia đã dũng cảm vượt qua mọi những lời đàm tiếu bên ngoài để tập trung vào thiết kế lại máy điện thoại. Và vào ngày 18 tháng 3 năm 1998, họ cho ra mắt chiếc Nokia 8810, một trong những mẫu điện thoại đầu tiên trên thế giới tích hợp ăng ten ẩn.

Nokia 8810 - một trong những mẫu điện thoại đầu tiên trên thế giới tích hợp antenna ẩn.

Nhưng Nokia 8810 vẫn là chiếc máy được thiết kế cho phân khúc sang trọng (8xxx của Nokia). Đồng thời tôi cũng nói thêm, Nokia 8810 cũng là điện thoại đầu tiên trên thế giới trang bị vỏ ngoài bằng crôm (chromium). Nhưng rất tiếc, sự sang trọng chiếc máy mang lại đã đẩy giá máy lên cao, khiến cho chiếc máy không quá phổ biến.

Tháng 2 năm 1999, Nokia cho ra mắt chiếc Nokia 7110.

Nokia 7110 - điện thoại đầu tiên tích hợp predictive text, giúp nhắn tin nhanh hơn, chính xác hơn, tránh lỗi chính tả.

Máy được trang bị rất nhiều tính năng hiện đại so với những điện thoại di động khác thời bấy giờ: hệ điều hành Series 40 của Nokia (sau này sử dụng cho những điện thoại tiền-thông minh của Nokia. Ở đây điện thoại tiền-thông minh tức là điện thoại có nhiều tính năng hơn so với điện thoại cơ bản nhưng ít tính năng so với điện thoại cận-thông minh. Khái niệm điện thoại tiền-thông minh và cận-thông minh sẽ được sử dụng tiếp cho các bài viết sau), trình duyệt WAP (là điện thoại đầu tiên trên thế giới hỗ trợ trình duyệt này), hồng ngoại, cổng truyền dữ liệu, phím di chuyển (scroll key) bằng con lăn (roller) (tính năng này sau này sẽ được tích hợp ở một số điện thoại Symbian như Nokia E72), và có lẽ quan trọng nhất là tính năng dự đoán văn bản (predictive text), giúp soạn thảo tin nhắn nhanh chóng hơn, chính xác hơn, tránh mắc lỗi chính tả.

Nhưng Nokia 7110 vẫn còn chiếc antenna lồi ra ngoài nên trông vẫn còn thô kệch.

Kết hợp thêm với tính năng Xpress-on Covers từ chiếc Nokia 5110, ngày 18 tháng 3 năm 1999, tức là tròn 1 năm sau khi ra mắt Nokia 8810, hãng điện thoại Phần Lan (Finland) cho ra mắt mẫu máy chứa các tính năng trên 3-trong-1, mẫu máy Nokia 3210. Thêm vào đó là tính năng tự soạn nhạc (trong mục Composer), tin nhắn hình (picture messages), chiếc máy nhanh chóng thu hút đông đảo người dùng.

Nokia 3210 - cách mạng về thiết kế điện thoại di động. Thêm vào đó những tính năng composer, picture messages, máy nhanh chóng thu hút đông đảo người dùng và đạt tới doanh số khổng lồ.

Bắt trúng thị hiếu, chiếc Nokia 3210 bán rất chạy ngay từ lúc ra mắt, doanh số lên tới 160 triệu chiếc. Đây là mẫu máy huyền thoại đem đến bước đột phá lớn, không chỉ cho gã khổng lồ Phần Lan, mà cho toàn bộ các sản phẩm điện thoại di động trên thế giới.

Ngày 1 tháng 9 năm 2000, năm cuối của thế kỉ 20 và cũng là năm cuối của thiên niên kỉ 2, Nokia cho ra mắt mẫu Nokia 3310. Trở thành 1 tượng đài bất tử trong con mắt người dùng từ thời điểm ra mắt và có khi cho đến tận bây giờ, bởi sự rắn chắc bền bỉ "nồi đồng cối đá" của máy mà không mẫu điện thoại nào khác vượt qua được.

Nokia 3310 - huyền thoại của Nokia bởi đặc trưng "nồi đồng cối đá". Kế thừa tiền nhiệm Nokia 3210, 3310 cũng đạt doanh số khủng.

Vâng, đã có rất nhiều video thử độ bền của Nokia 3310, từ nghiền nát máy bằng nhiều công cụ khác nhau đến thả rơi từ độ cao 1000m. Và cũng có rất nhiểu cuộc thử nghiệm sử dụng Nokia 3310 làm búa để "đập đá", đặc biệt là để tra tấn thử độ bền những điện thoại khác (iPhone, Android,...) và cả bắn đạn xuyên qua Nokia 3310 nữa. Thế mới thấy Nokia 3310 đã trở thành 1 biểu tượng về sự bền chắc "nồi đồng cối đá" của các dòng điện thoại cục gạch, cái mà điện thoại thông minh bây giờ không có được.

Những video thử độ bền của Nokia 3310 rất phổ biến trên Internet.

Nokia 3310 cũng được trang bị thêm nhiều tính năng mới mà có thể gọi là nổi bật ở thị trường thời bấy giờ (tuy thời đại bây giờ những tính năng đấy là đương nhiên có ở điện thoại thông minh, nếu nhà sản xuất nào mà không trang bị ở những mẫu smartphone bây giờ thì quả là 1 thiếu sót rất lớn). Đó là những tính năng kế thừa từ 3210: máy tính, đồng hồ, soạn thảo nhạc chuông, từ điển T9. Ngoài ra còn các cải tiến: nâng số lượng nhạc chuông trống cho người dùng soạn thảo, nâng cấp trò chơi huyền thoại Snake thành Snake 2 với đồ hoạ bắt mắt hơn và nhiều chế độ chơi hơn (loại bỏ 4 bức tường) cộng với nhiều trò chơi khác. Ngoài ra còn có đồng hồ bấm giờ, đồng hồ hẹn giờ (ý là countdown timer), nhắc nhở (reminder).

Snake 2 trong Nokia 3310 - phiên bản nâng cấp của trò Snake từ 3210 về trước, với đồ họa bắt mắt hơn và nhiều chế độ chơi hơn.

Nhưng đối với mình, điểm cải tiến nhất của Nokia 3310 so với 3210 là: cải tiến chất lượng bắt sóng của ăng ten ẩn, và thiết kế lại bộ vỏ để tối ưu hoá cho điều kiện khắc nghiệt hơn. Chứ Nokia 3210 rất nhạy cảm với độ ẩm, cứ để ẩm tí là Nokia 3210 lại hỏng bảng mạch (đây chính là trải nghiệm của mình khi đã từng mua 3 chiếc 3210 về sưu tầm), khi đó 3210 chả khác gì cục gạch đập đá, theo đúng nghĩa đen.

Tựu chung lại là, với những cải tiến trên, Nokia 3310 xứng đáng có được thành công vang dội với doanh số bán ra là 126 triệu chiếc.

Tiếp theo, Nokia đã đạt thành công vang dội trong việc phổ cập điện thoại tới công chúng, tới những người bình dân, những người thu nhập trung bình. Chính gã khổng lồ Phần Lan đã mang điện thoại di động đến cho những nước đang phát triển có điều kiện tiếp thu công nghệ liên lạc này. Đó là ngày 27 tháng 8 năm 2003, Nokia ra mắt mẫu Nokia 1100.

Nokia 1100 - bước tiến lớn của Nokia trong việc làm ra những chiếc điện thoại di động giá rẻ, phổ cập điện thoại đến giới bình dân.

So với những mẫu tiền nhiệm và so với chuẩn chung của những mẫu điện thoại di động thời đó, mức giá 100$ của máy là mức giá khá hợp lý. Đã đến lúc những người có thu nhập trung bình, đặc biệt ở những nước đang phát triển, có thể dành dụm được khoản tiền để mua 1 chiếc điện thoại di động nghe gọi cơ bản.

Ta có thể so sánh việc Nokia đã làm với việc 1 ông lớn Trung Quốc đang làm bây giờ - đó chính là Xiaomi. Từ xưa tới nay, Xiaomi vốn vẫn luôn nổi tiếng trong việc bán ra thị trường những chiếc điện thoại giá rẻ cấu hình cao mang thương hiệu Redmi hoặc Poco. Với mức giá phải chăng (3-8 triệu VND), những chiếc Redmi (Poco) đã bán chạy trên thị trường điện thoại giá rẻ đến tầm trung - cận cao cấp.

Cải tiến lớn nhất của Nokia 1100 so với những mẫu máy tiền nhiệm là thiết kế tiếp tục theo xu hướng nhỏ gọn, dễ dùng, dễ cầm nắm, và quan trọng nhất chính là tối ưu hoá cho điều kiện khắc nghiệt ở vùng nhiệt đới. Bộ vỏ, bộ khung và đặc biệt là bàn phím được thiết kế để điện thoại có thể sử dụng ở môi trường khắc nghiệt mà không bị hư hại.

Về phần mềm, đây là chiếc máy đầu tiên của Nokia sử dụng nền tảng Series 30 - hệ điều hành được thiết kế cho những dòng điện thoại cục gạch cơ bản của Nokia sau này. Phần mềm tiếp tục được tối ưu hoá làm tăng thời lượng pin lên đáng kể so với thế hệ Series 20 tiền nhiệm: chỉ với viên pin Li-ion BL-5C 850mAh, Nokia 1100 cho thời gian đàm thoại lên tới 3 giờ 30 phút và đặc biệt hơn nữa là thời gian chờ lên tới 400 giờ (gần 17 ngày).

Pin BL-5C trang bị trên những chiếc điện thoại cơ bản của Nokia, dung lượng từ 850-1020mAh. Tuy pin ít dung lượng nhưng vẫn cho thời lượng sử dụng rất nhiều giờ.

Nokia 1100 cũng được trang bị 1 cụm đèn pin ở đỉnh máy, giúp chiếu sáng trong trường hợp khẩn cấp ở những nơi còn khó khăn thiếu điện.

Đèn pin trên chiếc Nokia 1100 giúp chiếu sáng trong trường hợp khẩn cấp. Bây giờ điện thoại nào cũng được trang bị đèn pin ở gần cụm camera của máy nhưng vào thời Nokia 1100, đây là một tính năng khá mới, khá ấn tượng.

Tóm lại là, do được tối ưu hoá để bán cho thị trường phổ thông với mức giá rẻ hợp lý, Nokia 1100 đã có được sự thành công quá lớn mà đến bây giờ chỉ có mỗi Nokia 1110 (lại là Nokia!) đạt được: bán được 250 triệu chiếc máy, trở thành mẫu điện thoại di động bán chạy nhất thế giới! Còn nữa, chiếc điện thoại thứ 1 tỉ mà Nokia bán ra thị trường chính là 1 chiếc Nokia 1100 bán ở Nigeria năm 2005.

Tiếp nối dấu chân thành công của Nokia 1100, năm 2005 Nokia cho ra mắt mẫu Nokia 1110. Các biến thể của nó bao gồm Nokia 1110i và 1112 ra mắt vào năm 2006, chỉ là thay đổi màn hình và đèn nền so với đàn anh 1110.

Trái qua phải: Nokia 1110, Nokia 1110i và Nokia 1112. Sự khác biệt giữa 3 mẫu máy nằm ở màn hình và đèn nền (1110: đen trắng ngược, đèn nền hổ phách; 1110i: đen trắng, đèn nền xanh lá; 1112: đen trắng, đèn nền trắng).

Cải tiến của Nokia 1110 so với Nokia 1100 bao gồm: thay thế hệ thống Navi-Key bằng hệ thống 2 phím chọn, 4 phím di chuyển, 1 phím gọi và 1 phím kết thúc cuộc gọi kiêm phím nguồn. Ngoài ra, Nokia cũng rất hào phóng trang bị thêm tính năng video hướng dẫn sử dụng và cả đồng hồ nói, cộng thêm cả đồng hồ số và đồng hồ tương tự (analog clock) ở màn hình chờ nhìn rất đẹp mắt.

Phần mềm Series 30 được tiếp tục tối ưu hoá để cung cấp cho máy 5 giờ đàm thoại và 380 giờ chế độ chờ.

Ngoài ra Nokia thay thế những trò chơi cũ của các thế hệ tiền nhiệm bằng những trò chơi vẫn đơn giản nhưng không kém phần cuốn hút, bao gồm Pocket Carrom, Dice Games và phiên bản nâng cấp của trò chơi Rắn săn mồi là Snake Xenzia. Snake Xenzia so với Snake 2 có thêm chế độ Chiến dịch (Campaign) mà nhiều người tìm thấy được niềm yêu thích khi vào đó hack phá bỏ được mê cung để giành thêm điểm số.

Hack chế độ Campaign trò Snake Xenzia, giúp phá bỏ mê cung, chơi như chế độ Cổ điển, qua đó người chơi có thể giành thêm điểm số.

Tựu chung lại, Nokia 1110 là điện thoại giá rẻ hướng tới người sử dụng điện thoại lần đầu, ưu điểm này giúp mẫu máy có doanh số cao nhất lịch sử sánh ngang với đàn anh Nokia 1100, bán ra 250 triệu chiếc.

Năm 2007, Nokia cho ra mắt điện thoại Nokia 1200 và 1208.

Nokia 1200 và 1208 - 2 mẫu điện thoại bình dân kế nhiệm Nokia 1110, 1110i, 1112.

2 chiếc máy bổ sung đèn pin so với đàn anh Nokia 1110. Thời gian đàm thoại lên tới 7 giờ và thời gian chờ lên tới 390 giờ cho Nokia 1200 và 365 giờ cho Nokia 1208 (Nokia 1200 có màn hình đơn sắc còn Nokia 1208 có màn hình màu). Thiết kế tiếp tục được tối ưu cho cảm giác cầm nắm. Lại 1 lần nữa Nokia 1200 và 1208 được đón nhận tích cực, kết quả là Nokia 1200 bán được 150 triệu chiếc và Nokia 1208 bán được 100 triệu chiếc - trùng hợp thay, 150 triệu + 100 triệu = 250 triệu, trùng với doanh số của các đàn anh Nokia 1100 và Nokia 1110 là 250 triệu chiếc máy bán ra.

Vậy là, với những thành công rực rỡ không chỉ ở mảng điện thoại phổ thông mà còn ở mảng điện thoại cận-thông minh, năm 2007 được đánh dấu là năm đỉnh cao của Nokia, khi gã khổng lồ Phần Lan áp đảo thị trường điện thoại di động với 40% thị phần.