Bố già là tiểu thuyết của nhà văn Mario Puzo nói về cuộc đấu tranh của những băng đảng Mafia, gia tộc Corleone đấu tranh cùng ngũ đại phái Mafia ở NewYork. Mở đầu bằng cuộn chiến với Sollozzo, bố già Vito Corleone bị ám sát và sự trốn chạy của Michael Corleone sau khi giết Sollozzo và Mc Closkey.

Sau khi cả gia đình Vito Corleone gặp mặt gã Đường Thổ - Sollozzo (một người Sicily – quốc tịch Ý chính thống) nhưng sinh sống ở Thổ Nhĩ Kỳ mấy chục năm. Hắn được gọi là Đường Thổ vì hắn sinh sống lâu năm ở Thổ Nhĩ Kỳ - nơi sản xuất ma tuý, cưới vợ người Thổ và kỹ năng chơi dao thượng thừa. Vì sự giao hảo giữa gia tộc Tattaglia (gia tộc chống lưng cho Đường Thổ) và Corleone, nên hắn muốn gặp Vito Corleon để bàn chuyện làm ăn “tuồng ma tuý” vào Hoa Kỳ.

Sollozzo đã vào thẳng vấn đề và muốn Bố già - Vito Corleone chống lưng cho hắn và tập đoàn buôn mai tuý để ma tuý đi dễ dàng nhờ vào danh tiếng và địa vị của nhà Corleone. Còn con số 2 triệu đô la, chỉ là cái cớ vì hắn không cần tiền, tiền chỉ là 1 vấn đề để đàm phán.

Tom Hagen hành nghề luật sư – bạn của Sonny, một người gốc là Iceland nhưng đã Mỹ hoá 100%, đã sống trong gia tộc Corleone từ năm 12 tuổi. Bố già không nhận hắn làm con nuôi chính thức, nhưng ai cũng hiểu Tom Hagen đã giữ một vị trí quan trọng chỉ sau Bố Già. Khi Tom Hagen được cất nhắc lên làm “consigliori” (Quân sư – cố vấn) thay cho Genco Abbandando đã mất vì bị ung thư thì đã không ít người phản đối nhất là các Caporegime- người gốc Sicily. Không ai ủng hộ Tom vì hắn không xuất thân từ Sicily – một hòn đảo ở Ý. Trong tập đoàn Corleone, thì vị trí “consigliori”, phải là dân Sicily, bắt buộc tuân thủ nghiêm chỉ luật Omertà.

Tom Hagen nói với Bố già – Vito, rằng hãy kinh doanh “ma tuý” vì đó là ngành siêu lợi nhuận so với các sòng bài hay hoạt động bảo kê. Nếu họ không làm thì các băng đảng khác cũng sẽ làm, một ngày chúng lớn mạnh sẽ thanh trừng gia tộc Corleone. Nhưng đấy là suy nghĩ của hắn, Vito Corleonecho phép hắn trình bày suy nghĩ.

Cuộc đàm phán đang sôi nổi thì Sonny – con trai cả của Vito Corleon, một kẻ nóng nảy, chỉ mê gái đã lên tiếng hỏi lại Sollozzo. Chính vì câu nói này mà Sollozzo phát hiện ra nếu không có Vito Corleone thì Sonny là con cả, sẽ kế nghiệp Bố Già – Vito Corleone, hắn sẽ có cơ hội cộng tác với gia tộc Corleone thông qua Sonny. Một kế hoạch tinh vi đã hình thành trong đầu gã Đường Thổ - Sollozzo : bắt cóc Tom Hagen, ám sát bố già, thủ tiêu gã sát thủ Luca Brasi và đàm phán với Sonny về kinh doanh ma tuý.

Bố Già - Vito Corleone trong một ngày đen đủi khi cận vệ Paulie Gatto (đã bị Sollozzo mua chuộc) xin phép nghỉ ốm nên không lái xe cho bố già, mà thằng con trai thứ 2 là Fred – kẻ yếu đuối lái xe thay. Khi Vito Corleone đi mua trái cây và bị 5 viên đạn găm vào người thì nó sợ đến “run người”, đến khẩu súng trong tay, còn không dám bóp cò, chỉ khóc và mếu máo. Nó đã bị suy nhược nặng, trở thành một cái cây chỉ biết thở và đầu óc không bao giờ tỉnh táo. Một thằng đàn ông chết nhát.

Đường Thổ - Sollozzo, tin chắc bố già Corleone không qua khỏi khi ăn 5 viên đạn. Hắn bắt cóc Tom Hagen và dùng đòn tâm lý chiến để mua chuộc Tom Hagen phản lại gia đình Corleone. Hắn biết không một “Caporegime” nào trong băng đảng của Corleone tôn trọng Hagen khi hắn trở thành “consigliori”. Tom cũng biết điều đó, hắn ngày đêm đang chứng minh vì sao bố già muốn hắn trở thành một “consigliori”.

Giờ gã Đường Thổ - Sollozzo muốn Tom Hagen tạo phản và đi thuyết phục Sonny cộng tác thương vụ làm ăn buôn ma tuý. Ơn dưỡng dục của Vito Corleone cao hơn bất cứ cái gì. Tom (Thomas Hagen) mồ côi mẹ vì bệnh mù loà, cha nát rượu rồi cũng ra đi, đứa trẻ 12 tuổi sống lang thang. Sonny phát hiện ra hắn và mang hắn về nhà. Hắn có cuộc sống đủ đầy như hôm này là vì có bố già Vito Corleon, hắn sẽ không tạo phản, hắn sẽ tuân thủ luật Omertà.

Một điều nằm ngoài dự liệu của gã Đường Thổ - Sollozzo là bố già Vito Corleone không chết, nên hắn thả Tom Hagen về và muốn Tom Hagen trở thành người đưa tin cho hắn với Sonny. Nhưng Sonny với bản chất nóng nảy, không muốn đàm phán mà muốn tìm người xử ngay gã Sollozzo này nhưng bằng cách nào thì hắn không biết. Cuộc họp bất thường nội bộ gia đình Corleone gồm : Tom Hagen, Sonny, Michel, Peter Clemenza, Tessio để bàn cách đối phó với Đường Thổ - Sollozzo diễn ra nhưng vẫn chưa tìm được cách gì.

Cuộc họp đang căng thẳng vì chưa tìm ra phương án gì thì Michael Corleone đề xuất lên New York thăm bố già Vito ở bệnh viện. Nhưng khi đến đây thì bệnh viện không một ai canh gác, từ người của băng đảng Corleone đến tất cả cảnh sát chìm đang làm việc cho nhà Corleone.

Michael nhanh trí thay đổi phòng của Bố Già vì hắn biết thế nào cũng có cuộc tập kích, sát hại Bố Già - Vito Corleone một lần nữa. Mc Closkey – viên đại uý ở sở cảnh sát tuy vẫn nhận tiền của nhà Corleone hàng tháng nhưng hắn đã bị Sollozzo mua chuộc với giá cao hơn nhà Corleone vì hắn là “cớm bẩn” và tham tiền. Hắn đuổi hết cảnh sát chìm và người bảo vệ bố già đang nằm viện ở đây để người Sollozzo vào sát hại bố già – Vito một lần nữa.

Michael nhanh trí, biết rằng phải có người lãng vãng quanh bệnh viện để mấy tên muốn ám sát bố già khinh sợ vì không biết còn ai nữa không và để không tấn công vào bệnh viện. Michael đứng dưới góc đèn đường và hút thuốc, tình cờ thì Enzo – con rể của ông thợ làm bánh Nazorine tới và muốn thăm Bố Già nhưng Michel từ chối. Michael muốn hắn đúng đây nói chuyện. Thế là thành một cặp - lính canh gác bất đắc dĩ và cần thiết luc nào để ngăn chặn cuộc tập kích của Sollozzo.

 Đường Thổ - Sollozzo lái xe đi ngang qua nhìn thấy Michael và Enzo đứng đó nên đã không ra tay. Hắn nói Mc Closkey đến xử lý nhưng hắn làm gì được một cựu thuỷ quân lục chiến như Michael nên Mc Closkey đã đấm thẳng mặt Michael và kết quả xương gò má của Michael đã bị vỡ. Từ cái đấm này, cộng với dòng máu mafia trong người và với nghĩa vụ một người con đã dần dần làm Michael biến đổi.

Sau lần ám sát Bố Già thất bại tại bệnh viện, Sollozzo muốn đàm phán lại với Sonny tại một nơi hắn chọn và hắn muốn Michael đại diện cho gia đình Corleone đàm phán với hắn cùng Mc Closkey.

Nhưng Sollozzo đã đánh giá thấp Michael Corleone – một sinh viên đại học Dartmouth với ước mơ trở thành giáo viên dạy toán, một người con luôn cãi lời cha, tham gia chiến tranh thế giới rồi trở về với anh dũng bội tinh, không quan tâm đến công việc của gia đình nhưng gia tộc Corleone cần một người đứng ra gánh vác khi bố già Vito Corleone đang bị thương.

Bố Già có 3 người con trai ruột : Sonny – con trai cả không làm được, Fred – con trai thứ 2 cũng không làm được, gã con trai nuôi chính thống là Johnny không cùng huyết thống không làm được vì hắn chỉ giỏi là diễn viên, Nino chỉ an phận thủ thừa…..chỉ có Michael bắt buộc phải làm vì sự tồn vong của gia tộc Corleone vì hắn mang huyết thống chính thức của Vito Corleone.

Trong khi Sonny chỉ muốn đập tan băng đảng nhà Tattaglia, hắn đã giết Bruno Tattaglia vì tham gia giết Luca Brasi và muốn giết luôn Sollozzo nhưng hắn chưa biết cách gì tìm ra Sollozzo.Tom Hagen đề nghị nên nghe thử lời đề nghị của Sollozzo là gì và thoả thuận trì hoãn chờ ngày Bố già Vito Corleone bình phục rồi tính tiếp. Tom chỉ ra rằng đây là vấn đề kinh doanh làm ăn không phải vấn đề cá nhân, kể cả việc thằng Đường Thổ bắn Bố Già cũng là vấn đề kinh doanh, chứ hắn không có thù oán gì với Bố Già. Sự thật là như vậy, chính gã Đường Thổ - Sollozzo cũng nói như thế với Tom Hagen.

Sau những phân tích của Tom và Sonny, Michael chấp nhận đàm phán với gã Đường Thổ và quyết tiêu diệt hắn. Sonny không tin thằng em trai hằng ngày chỉ lo đi học và đi chơi thì biết gì về việc kinh doanh của gia đình, biết gì về việc giết người nhưng hắn quên Michael từng là thuỷ quân lục chiến, từng ở chiến trường chiến đấu - một chiến binh thật sự.

Michael đã thị uy với ông anh Sonny khiến Sonny không bỡn cợt nữa và đồng ý gặp mặt Sollozzo. Michael cùng Tom, Sonny đã vạch ra một kế hoạch chi tiết để tiêu diệt Sollozzo và Mc Closkey.

Michael ủng hộ quan điểm của Tom Hagen “vụ ám sát Bố Già chỉ là vấn đề kinh doanh, không phải tư thù cá nhân.” nhưng cũng ủng hộ quan điểm của Sonny, đó là quyết định xử tử Sollozzo và Mc Closkey ngay khi có cơ hội. Vì nếu Sollozzo không chết thì hắn lại tổ chức một kế hoạch khác tấn công vào gia đình Corleone, ra tay giết bố già một lần nữa hay phá hoại việc kinh doanh của gia đình Corleone. Chỉ có người chết mới không còn là mối lo hay đe doạ. Chỉ có người chết mới trở nên không nguy hiểm.

“Mình chơi thằng Sollozzo tức thời, chờ đợi là chết với nó vì thua keo này. Nó sẽ bày keo khác. Mình không biết đường nào mà đề phòng trong khi nhất định thịt ông già (Vito Corleone) cho bằng được” (Trích Bố già – bản dịch Ngọc Thứ Lang)

Cuộc gặp mặt giữa ba người : Michael, Sollozzo, Mc Closkey tại quán bar nhỏ vắng người. Michael vào toilet tìm cây súng mà Clemenza giấu trong bồn chứa nước. Ba phát súng vang lên Đường Thổ - Sollozzo và Mc Closkey chỉ còn cái tên vì đã lên thiên đường.

Thế là thế hệ ông trùm thứ hai đã bắt đầu, gia tộc Corleone đã có người gánh vác theo một cách khác biệt và không ai đoán được. Đó chính là Michael Corleone.