Sự xuất hiện và phát triển của blockchain được dự đoán sẽ có những tác động trực tiếp đến ngành nghề kiểm toán, kế toán, làm giảm số lượng kiểm toán viên ở các doanh nghiệp, tổ chức khi áp dụng những tiến bộ của khoa học công nghệ.

Nhìn nhận về vấn đề này, ông David Lyford-Smith – chuyên gia công nghệ thông tin của Viện kế toán Công chứng Anh và xứ Wales (ICAEW) cho rằng, công nghệ blockchain sẽ giúp nâng cao hiệu năng của ngành tài chính, kế toán, thông tin cũng được bảo mật hơn.
1. Ông đánh giá như thế nào về tác động của sự phát triển khoa học công nghệ thời gian qua đối với ngành tài chính – kế toán?
Một số xu hướng khoa học công nghệ đang và sẽ tạo ra những thay đổi đáng kể, trong đó phân tích dữ liệu có lẽ là xu hướng tạo ra sự thay đổi lớn nhất. Như chúng ta thấy, có rất nhiều công ty đã và đang đầu tư ngày càng nhiều vào mảng phân tích dữ liệu, phân tích tâm lý khách hàng để nắm bắt nhu cầu khách hàng tốt hơn. Theo thời gian, các phần mềm phân tích ngày càng trở nên uy lực cũng như dễ tiếp cận hơn, và lĩnh vực công nghệ trở thành đề tài ngày càng được quan tâm của thị trường kế toán trung gian.
Khuynh hướng phân tích và tự động hóa, bao gồm cả trí tuệ nhân tạo trở nên ngày một phổ biến hơn cũng phần nào tạo ra mối đe dọa đối với những dịch vụ chuyên môn như kế toán. Do đó, các kế toán viên sẽ phải học cách làm việc và tương tác cùng với trí tuệ nhân tạo và các quy trình tự động, ứng dụng công nghệ blockchain trong tài chính một cách hiệu quả để cung cấp những dịch vụ tốt nhất. Các kế toán viên không cần phải trở thành một chuyên gia công nghệ thực sự nhưng họ cần phải hiểu được công nghệ và khả năng của nó, đồng thời có thể trao đổi với các chuyên gia công nghệ để đạt được những gì họ cần và giúp ích cho công việc.
2. Một trong số các công nghệ có ảnh hưởng trực tiếp đến ngành kế toán – kiểm toán là blockchain. Theo ông, blockchain sẽ làm thay đổi ngành kế toán – kiểm toán thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng như thế nào?
Blockchain là một hệ thống có thể coi là “sổ cái kế toán” – nơi mà giao dịch được thực hiện bởi một bên tới mọi người trong cùng một mạng lưới bằng một phương thức cực kỳ chính xác và bảo mật. Nếu một lĩnh vực hoặc một hệ thống ứng dụng công nghệ blockchain, vấn đề bảo mật an toàn sẽ thay đổi. Theo đó, chúng ta cần chú trọng không chỉ là sự đảm bảo về tài sản và sự chấp thuận của người khác (điều này là hiển nhiên trong môi trường blockchain). Thay vào đó, chúng ta cần chú trọng vào sự ràng buộc giữa bản ghi blockchain và thế giới vật chất, và rộng hơn là vào việc phản ánh giá trị kinh tế thực của giao dịch blockchain.
Ví dụ, blockchain có thể đảm bảo chắc chắn về thời gian và số tiền mua các hàng hoá, nhưng không thể đảm bảo tình trạng của hàng hóa đó, hoặc sự định giá của mặt hàng đó một khi điều kiện thị trường thay đổi.
3. Có ý kiến dự báo rằng, khi blockchain trở nên phổ biến và được nhiều tổ chức, doanh nghiệp sử dụng thì việc làm của rất nhiều kế toán, kiểm toán viên (đóng vai trò trung gian) sẽ phần nào bị ảnh hưởng, nhu cầu tuyển dụng kế toán, kiểm toán viên thực hiện những tác vụ cơ bản cũng sẽ giảm. Ông đánh giá như thế nào về nhận định này?
Tôi nghĩ ý kiến này đúng trong một chừng mực nào đó. Chắc chắn là một vài công việc mà các kế toán viên đang làm hiện nay sẽ được thay thế bởi blockchain, hoặc được thực hiện bởi công nghệ tự động hóa hay trí tuệ nhân tạo. Nhưng điều này không có nghĩa là vai trò của các kế toán viên sẽ bị mất đi, mà chỉ đơn giản là công việc của hoạt động tài chính kế toán sẽ thay đổi theo hướng gắn liền với các phần mềm và chương trình máy tính nhiều hơn.
Và do đó, những kế toán viên chuyên nghiệp sẽ chuyển sang làm những công việc có nhiều giá trị hơn, đảm nhiệm những mảng việc phức tạp như phân tích, dự báo và thực hiện các dịch vụ tư vấn. Việc này giống với những thay đổi trong ngành kế toán từ giữa thế kỷ 20 tới nay. Ví dụ số lượng nhân sự kế toán giữ sổ sách trở nên ít hơn trước đây, nhưng tổng số lượng kế toán viên hành nghề lại nhiều hơn vì nghề này đã mở rộng phạm vi. Tôi tin rằng một điều tương tự sẽ xảy ra trong tương lai. Do đó, tôi cho rằng Blockchain không đe dọa mà khiến ngành kế toán trở nên chuyên nghiệp hơn.
4. Theo ông, sẽ mất bao lâu để những ảnh hưởng của blockchain tới nghề kế toán-kiểm toán trở nên rõ nét ở thị trường khu vực ASEAN và đặc biệt là Việt Nam?
Thật không dễ dàng để nói chắc khi nào thì những tác động của blockchain sẽ rõ ràng. Blockchain đã xuất hiện được 9 năm, nhưng vai trò quan trọng của công nghệ này mới phát triển mạnh mẽ trong mấy năm gần đây. Nhưng những lĩnh vực tiềm năng lớn nhất mà blockchain có thể có tác động như thanh toán, đăng ký đất đai, tích hợp chuỗi cung ứng là những lĩnh vực khó giải quyết.
Do đó chúng ta cần sự phát triển đáng kể trong việc nâng cao khả năng ứng dụng công nghệ blockchain so với những gì có thể làm hiện nay. Ngay cả những nơi như London cũng mất quãng thời gian tính bằng nhiều năm, thậm chí cả thập kỷ để có thể đạt được sự chín muồi. Đối với thị trường ASEAN và Việt Nam, quãng thời gian này có thể sẽ còn dài hơn. Nói vậy không có nghĩa chúng ta có thể thư thái chờ đợi, vì những sự thay đổi tiềm tàng là rất lớn và chúng ta phải chuẩn bị ngay từ bây giờ.
5. Trước sự phát triển của khoa học công nghệ, của trí tuệ nhân tạo và đặc biệt là blockchain, ICAEW sẽ có những điều chỉnh gì trong quá trình đào tạo các kế toán viên, kiểm toán viên tương lai?
Tất nhiên ICAEW đã có sự chuẩn bị. Chúng tôi vừa mới đưa ra những ý tưởng của mình về ‘Công nghệ blockchain và tương lai của tài chính, kế toán’, đồng thời thiết lập một trung tâm thông tin xoay quanh đề tài này cùng những vấn đề liên quan. Các bạn có thể tham khảo những thông tin này tại www.icaew.com/blockchain.
Ngoài ra chúng tôi cũng có một chuyên mục trí tuệ nhân tạo được đăng tải tại www.icaew.com/artificialintelligence. ICAEW đồng thời cũng đã đưa blockchain, tự động hóa, phân tích dữ liệu và một số xu hướng công nghệ then chốt khác vào nội dung đào tạo bằng nghề nghiệp tài chính kế toán hàng đầu của chúng tôi, bằng ICAEW Chartered Accountant (the ACA).