Binh pháp 1: Nghiên cứu ‘Binh thư’ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp

(Thethaovanhoa.vn) - "Đó  là vị thống soái trực tiếp chỉ huy chiến tranh và đã để lại những tổng  kết mang tính binh thư hiện đại" -  GS Sử học Phan Huy Lê đưa ra một  nhận xét ngắn gọn về Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

TT&VH đã tìm gặp một số chuyên gia về sử học và lịch sử quân sự, đồng thời  tham chiếu một số tư liệu của các học giả quốc tế, với mong muốn làm rõ  câu hỏi trên.

"Tôi  không nghĩ Đại tướng có phong cách cầm quân giống Napoleon. Đó chỉ là  một cách so sánh theo kiểu thi vị hóa chứ không có nhiều logic" - Đại  tá, TS Vũ Tang Bồng (Viện Lịch sử quân sự VN), chia sẻ.

Năm 1966, tạp chí Time (Mỹ) lần đầu tiên sử dụng khái niệm khái niệm này: nhắc đến một  "Napoleon của Việt Nam" với luận điểm quân sự xuyên suốt: Đánh là thắng,  chỉ đánh khi chắc thắng, nếu không thắng thì không đánh.

Từ  thời điểm ấy, cụm từ trên đã được báo chí phương Tây  ưa chuộng và lặp  lại một số lần. Khá thú vị, theo thống kê vui của giới sử học trong  nước, tướng Giáp là một trong số những danh tướng  hiếm hoi thường xuyên  được so sánh với Napoleon theo cách ấy. (Chỉ có một trường hợp khác là  nguyên soái Tukhachevsky của Liên Xô, cũng được phương Tây gọi bằng cụm  từ Bornapate Đỏ)

TS  Vũ Tang Bồng đưa ra 3 lý giải về sự liên tưởng được độc đáo ấy: Đại  tướng là người trực tiếp đánh bại đạo quân viễn chinh đến từ quê hương  của Napoleon; Đại tướng cũng có vóc người hơi thấp như thiên tài quân sự  nước Pháp. Và cuối cùng, đó là sự quan tâm đặc biệt của tướng Giáp tới  Napoleon, ngay từ khi còn đang là một giảng viên lịch sử ở tuổi thanh  niên.

Khá  nhiều tài liệu, cả trong và ngoài nước, đã trích lời khẳng định của Đại  tướng về sự quan tâm đặc biệt này. Thậm chí, trong cuốn Chiến thắng bằng mọi giá viết về ông, học giả Mỹ B.Currey đã liên lạc với với các học trò cũ của  Võ Nguyên Giáp tại trường tư thục Thăng Long khi xưa. Những người học  trò (hiện nay cũng đã ở tuổi 70, 80) này kể rằng thầy Giáp có thể vẽ  trên bảng đen bất cứ chi tiết cụ thể nào về từng trận đánh của Napoleon,  về việc tại sao một đội long kỵ binh lại được bố trí ở một vị trí chính  xác như thế, hay việc đội cận vệ của Napoleon đã nổ súng đúng lúc như  thế nào. Thậm chí, khi giảng dạy về lịch sử Pháp giai đoạn cuối thế kỉ  XVIII- giữa thế kỷ XVIII, vị thầy giáo trẻ này đã nhìn thẳng vào học  sinh: Có rất nhiều sách nói về lịch sử  Pháp trong giai đoạn này, các em có thể tham khảo nếu muốn. Tôi sẽ chỉ  nói với các em về hai chủ đề: Cách mạng Pháp và Napoleon.

Cùng  với nhiều cuộc trao đổi thư từ, B.Currey đã trực tiếp phỏng vấn Đại  tướng vào năm 1988 để hoàn thành cuốn sách này. Ông viết: Võ Nguyên Giáp  nói rằng ông giảng giải kỹ về các trận đánh của Napoleon đơn giản vì  trách nhiệm phải giảng về Cách mạng Pháp. Bởi vậy, ông phải nghiên cứu  kỹ chiến lược và chiến thuật của Napoleon.

Thực  tế, các sử gia VN không quan tâm nhiều tới câu chuyện này. Bên cạnh cảm  xúc  về việc Việt Nam muốn có một vị Đại tướng của riêng mình (chứ  không phải bản sao của Napoleon), một lý do chung được đưa ra: Napoleon  được biết đến như một vị hoàng đế kiêm tổng tư lệnh các đạo quân viễn  chinh Pháp, từng xâm lược Tây Ban Nha, Nga, Đức, Ý, Ai Cập... Ngược lại,  tướng Giáp của nhân dân VN lại đi lên từ một người thầy giáo bình  thường, và chỉ làm sứ mệnh giữ nước mà lịch sử đặt lên vai mình.

"Nếu  bỏ qua vấn đề ấy thì bản thân phong cách cầm quân của Đại tướng cũng  không giống Napoleon.  Napoleon dùng binh chớp nhoáng, thiên về giải  quyết các chiến dịch ở mức nhanh nhất có thể, tập trung tối đa sức mạnh  của kỵ binh và pháo binh để tạo đòn tấn công chủ lực nhằm xoay chuyển  trận đánh theo hướng có lợi nhất cho mình" - Thiếu tướng Lê Mã Lương  (nguyên Giám đốc Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam) nhận định với  TT&VH. "Trong khi đó, Đại tướng có phong cách cầm quân thận trọng,  giảm thiểu tổn vong ở mức thấp nhất, và thường tìm cách đưa đối phương  vào bẫy của mình để tiêu hao sinh lực, trước khi ra đòn quyết định. Xét  cho cùng, chính lối đánh nhanh, cố gắng tránh sa lầy của một đạo quân  viễn chính và lối đánh trường kỳ, sử dụng chiến tranh nhân dân của một  đạo quân kháng chiến đã tạo nên 2 sở trường khác hẳn nhau ấy".

TS Vũ Tang Bồng khẳng định với TT&VH:  Nếu gắng so sánh, cũng có thể nói rằng tướng Giáp giống Napoleon ở chỗ  yếu hơn về tổng thể, nhưng lại rất biết cách tập trung binh lực, hỏa lực  tối đa để lần lượt giành những chiến thắng có tính chiến lược- trước  khi giải quyết chiến dịch bằng trận đánh cuối cùng. Nhưng, sự thật, đó  là một nguyên tắc rất cơ bản trong nghệ thuật vận động binh lực, và phụ  thuộc vào tài năng cũng như sự nhạy bén của người thực hiện, chứ không  thể quy riêng cho một học thuyết quân sự nào.

Để  chốt lại vấn đề về tướng Giáp và Napoleon, Thiếu tướng Lê Mã Lương kể  một câu chuyện riêng. Trong một cuộc trò chuyện giữa ông và Đại tướng,  cái tên Napoleon tình cờ được nhắc tới. Đại tướng hỏi: "Lương có biết  mình quan tâm tới trận đánh nào của Napoleon không? Đó là trận Borodino ở  cửa ngõ Mạc Tư Khoa năm 1812, khi tướng Kutuzov cầm chân Napoleon trong  suốt một ngày trời".

"Đại  tướng phân tích khá lâu về nghệ thuật dùng binh của Kutuzov, khi chọn  địa hình, thời tiết, và thời điểm bắt đầu trận đánh để quân Pháp không  thể vận hành linh hoạt các cỗ pháo của mình" - Thiếu tướng Lê Mã Lương  nói - "Tôi nghĩ vui: hẳn Đại tướng là người hiểu tâm trạng của Kutuzov  trong trận đánh đó nhất. Cũng như danh tướng của nước Nga, ông phải gắng  hiểu người Pháp tới chân tơ kẽ tóc, để từ đó bẻ gãy sở trường của họ và  bắt đạo quân viễn chinh Pháp rơi vào thế trận chiến tranh nhân dân của  mình".

Hoàng Nguyên
Thể thao & Văn hóa

Võ Nguyên Giáp (25 tháng 8 năm 1911 – 4 tháng 10 năm 2013), còn được gọi là tướng Giáp hoặc anh Văn, là một nhà chỉ huy quân sự và chính trị gia Việt Nam. Ông là Đại tướng đầu tiên, Tổng tư lệnh của Quân đội Nhân dân Việt Nam, cũng là người chỉ huy đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam, là một trong những người góp công thành lập Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, được chính phủ Việt Nam đánh giá là "người học trò xuất sắc và gần gũi của Chủ tịch Hồ Chí Minh",[1][2] là chỉ huy chính trong các chiến dịch và chiến thắng chính trong Chiến tranh Đông Dương (1946–1954) đánh bại Thực dân Pháp, Chiến tranh Việt Nam (1960–1975) chống Mỹ, thống nhất đất nước và Chiến tranh biên giới Việt-Trung (1979)[cần dẫn nguồn] chống quân Trung Quốc tấn công biên giới phía Bắc.

Xuất thân là một giáo viên dạy lịch sử, ông trở thành người được  đánh giá là một trong những nhà lãnh đạo quân sự lỗi lạc trong lịch sử  Việt Nam.[3] Ông cũng được đánh giá là một trong những vị tướng tài giỏi trên thế giới.[4] Ông được nhiều tờ báo ca ngợi là anh hùng dân tộc của nhân dân Việt Nam.