Bí quyết kích thích và cân bằng “hormone hạnh phúc” cùng Giải mã hoóc môn Dopamine

Dopamine đã và đang “thống trị” cuộc sống của chúng ta, và điều này có thể hiểu theo nghĩa tiêu cực lẫn tích cực. Bởi loại hoóc môn này giúp ta cảm thấy hạnh phúc khi đạt được một thành tích tốt, kích thích sự tập trung và cũng chính nó khiến con người đắm chìm trong cờ bạc, nghiện ngập. Chỉ khi biết phân loại và nạp đúng “định lượng” Dopamine, chúng ta mới có thể cân bằng tâm trí và xây dựng lối sống lành mạnh. 

Và Giải mã hoóc môn Dopamine - Sống cân bằng giữa thời đại đầy cám dỗ sẽ là chiếc chìa khóa quyền lực để bạn nắm vững nguyên lý hoạt động của Dopamine qua những câu chuyện gần gũi và thông tin khoa học đầy thú vị. Quyển sách cũng vinh dự được nằm trong top sách bán chạy nhất của New York Times và được xuất bản hơn 30 ngôn ngữ trên khắp thế giới. 

Dopamine vừa là một chất dẫn truyền thần kinh, vừa là một loại hóc môn được tạo ra bởi chính não bộ của chúng ta. “Hóc môn hạnh phúc” này đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc truyền tải các tín hiệu thần kinh để kiểm soát chuyển động của cơ thể, điều chỉnh tâm trạng và kích thích sự khoái cảm. 

Đặc biệt, Dopamine được biết đến nhiều nhất với vai trò trong “hệ thống phần thưởng” của não bộ. Nó giúp chúng ta cảm thấy vui sướng và liên tục lặp lại để “giải phóng Dopamine” khi thực hiện các hành động như ăn uống, học tập, tập thể dục hay thậm chí là quan hệ tình dục, cờ bạc. Chính điều này đã khiến dopamine có liên quan chặt chẽ đến việc tạo động lực, thúc đẩy hành vi con người và cả cơ chế của nghiệp ngập.

Và, chúng ta đang sống trong thời đại của “ma túy kỹ thuật số”, dày đặc “thượng vàng hạ cám” những kích thích: mạng xã hội với thông tin giật gân và những video ngắn hấp dẫn; trò chơi điện tử đa dạng thể loại để thỏa thích nhập vai; những món ăn thức uống ngon mắt, ngọt miệng hay đến cả mua sắm, cờ bạc, tình dục,... Số lượng, chủng loại và sức ảnh hưởng của các dạng “phần thưởng kích thích cao độ” ngày nay đang gia tăng một cách đáng kinh ngạc. Kết quả là giờ đây, chúng ta cần nhiều “phần thưởng” hơn để cảm thấy vui, và ít tổn thương hơn cũng đủ khiến ta đau đớn.

Đã bao lần bạn tự hứa với bản thân sẽ xem nốt tập phim này rồi ngủ hay chỉ lướt mạng xã hội 10 phút thôi rồi bắt đầu làm việc, và rồi giật mình nhận ra đã 2 tiếng trôi qua? Hay bạn vẫn luôn nạp đồ ngọt và liên tục thực hiện những điều ảnh hưởng đến sức khỏe bản thân dù rất muốn dừng lại? Nếu câu trả lời là có, quyển sách Giải mã hooc môn Dopamine - Sống cân bằng trong thời đại đầy cám dỗ sẽ là người bạn đồng hành để bạn vừa thấu hiểu tất tần tật về Dopamine, vừa giải thoát bản thân khỏi vòng xoáy của những kích thích và cân bằng cuộc sống một cách khoa học. 

Giải mã hooc môn Dopamine được ví như quyển từ điển “tất tần tật” về Dopamine cùng những kiến thức tâm lý học, thần kinh học đầy thú vị. Bên cạnh đó, sách còn cung cấp những biện pháp hiệu quả để chúng ta lấy lại được cuộc sống cân bằng giữa hằng hà sa số những cám dỗ. Tuy nhiên, Giải mã hoóc môn Dopamine không hề nặng nề lý thuyết khô khan mà lại vô cùng sống động, gần gũi qua những câu chuyện có thật và cả chính tác giả – những người đã từng lỡ sa vào con đường “nghiện ngập”. Những điều chân thật đến trần trụi sẽ làm bạn vừa bất ngờ, vừa cảm thông và cả xúc động vì nhận ra chính bản thân mình trong những cuộc đối thoại. Đó là anh chàng David với chứng rối loạn lo âu và sợ thất bại, là Sophie trầm cảm và nghiện mạng xã hội, là Jacob nghiện tình dục đến mức chế tạo ra “cỗ máy thủ dâm”, hay là chính tác giả - khi ở tuổi U40 đã từng nghiện đọc những tiểu thuyết “ngôn tình không trong sáng” như Chạng Vạng, 50 sắc thái…

Giải mã hooc môn Dopamine gồm 3 phần chính: Theo đuổi lạc thú, Tự ràng buộc, Theo đuổi nỗi đau. Mỗi phần sẽ gồm các chương nhỏ để độc giả khám phá “từ gốc đến ngọn” về Dopamine. Hai từ tác giả sử dụng thường xuyên, cũng là chủ đề xuyên suốt quyển sách: lạc thú và nỗi đau - tượng trưng cho những xúc cảm và hỷ, nộ, ái, ố trong cuộc đời ta. Hãy tưởng tượng bộ não của chúng ta chứa một cán cân – và khi dopamine được giải phóng trong đường dẫn truyền tưởng thưởng, cán cân sẽ nghiêng về phía lạc thú. Cán cân nghiêng càng nhanh, chúng ta càng cảm nhận nhiều niềm vui hơn. Nhưng điều quan trọng về cán cân này là: Nó luôn luôn muốn giữ ở trạng thái cân bằng. Nó không muốn bị nghiêng quá lâu về bất kỳ phía nào. Do đó, mỗi khi cán cân nghiêng về phía lạc thú, các cơ chế tự điều chỉnh mạnh mẽ sẽ được kích hoạt để đưa nó về lại trạng thái cân bằng. Tuy nhiên, chúng chỉ xảy ra như một phản xạ và sự điều chỉnh này không cần đến suy nghĩ có ý thức hay hành động có ý chí. 

Vì thế, bằng kinh nghiệm tác giả đã mang đến những biện pháp tuyệt vời để ta có thể làm chủ cán cân ấy: phân loại dopamine, “tự ràng buộc”, kiêng khem Dopamine, ấn cán cân về phía nỗi đau, ứng dụng thuyết Hormesis, thúc đẩy cảm giác “xấu hổ tích cực”,... Tuy nhiên, khả năng cảm thụ nỗi đau (và lạc thú) của chúng ta chịu ảnh hưởng nặng nề bởi ý nghĩa mà chúng ta gán cho nó; vì thế tác giả cũng cảnh báo ta không nên quá lạm dụng nỗi đau mà gây nên sự mất cân bằng của cán cân.

Dẫu biết việc “kiêng cữ” Dopamine sẽ đòi hỏi sự kiên định rất cao, nhưng chúng ta phải có niềm tin rằng những thay đổi nhỏ thực chất đang “tích tiểu thành đại” để bạn không phí hoài thời gian và sức khỏe vào những cám dỗ. 

Kết thúc hành trình hơn 300 trang sách của giải mã Dopamine, tác giả còn gửi gắm một thông điệp sâu sắc: kiểm soát và cân bằng dopamine không chỉ là vấn đề khoa học, mà còn là một nghệ thuật sống. Giải mã hoóc môn Dopamine sẽ là quyển sách không thể thiếu ở tủ sách của người yêu thích tâm lý học, khoa học thần kinh hay cả những người muốn thoát ra khỏi vòng xoáy cám dỗ để kiến tạo một lối sống lành mạnh. 

Tác giả Anna Lembke là giáo sư khoa tâm thần tại Trường Y khoa Đại học Stanford, trưởng phòng khám chẩn đoán kép của Stanford Addiction Medicine và là thành viên hội đồng quản trị của một số tổ chức tập trung vào chứng nghiện ngập của các tiểu bang và quốc gia. Bà đã xuất bản hơn một trăm bài báo được bình duyệt, chương sách và bình luận. 

Sau “Drug Dealer, MD”, Giải mã hoóc môn Dopamine - Sống cân bằng giữa thời đại đầy cám dỗ tiếp tục được độc giả trên toàn thế giới đón nhận nồng nhiệt và vinh dự góp mặt trong top những quyển sách bán chạy nhất của New York Times.