Bàn về sự thua cuộc trong cuộc sống

Bản thân ai cũng có cái tôi cao, bản thân ai cũng muốn trăm trận trăm thắng. Sau khi tham gia vào trường đời một khoảng thời gian đủ dài, tôi nhận ra một điều, đôi lúc những chiến thắng tạm thời chính là nguyên nhân gây ra những thất bại to lớn, những lúc chiến bại mới chính là lúc cuộc đời tôi có những thay đổi to lớn trong cuộc đời tôi. Tôi xin trích dẫn lại một đoạn rất hay của Lý Tiểu Long dưới đây:

Bruce Lee: A Warrior's Journey

Đôi lúc cách để chiến thắng chính là đưa bản thân vào thế thua cuộc. Tập cách thua một cuộc chiến để chiến thắng một trận chiến.

Tại sao phải thua cuộc

1. Thất bại là mẹ thành công

Điều này chắc ai cũng hiểu rõ hết rồi, việc đầu tiên của một quá trình phát triển là bản thân phải nhận ra điểm yếu của cá nhân. Sau khi nhận ra được điểm yếu thì ta mới có thể tìm đúng phương pháp, cách thức để cải thiện điểm yếu trở nên mạnh mẽ, hoàn thiện hơn. Ta bắt đầu chú ý hơn trong hoạt động mà ta muốn cải thiện, tìm hiểu sách vở, bái sư để giúp ta có thể phát triển nhanh hơn.

Đây là sự thất bại ngoài mong muốn nhưng cần thiết, ở chủ để này tôi muốn tập trung hơn về ý tưởng còn lại, thất bại một cách chủ động.

2. Thất bại để đạt được mục đích cao hơn

Chẳng ai thích một người một người lúc nào cũng muốn thắng người khác cả. Đây là một vài lý do mà tôi nghĩ ra được:

Thứ nhất: những người như vậy là những người có một cái tôi cao mãnh liệt. Những người như vậy sẽ không bao giờ chịu chấp nhận thất bại, đối với tôi nếu một cá nhân không chấp nhận sự thất bại thì cá nhân đó không thể học được những bài học cần thiết.

Thứ hai: không chỉ muốn thắng người ngoài, cả người có mối quan hệ thân thiết cũng không thể nào thoát được. Chẳng ai có thể sát cánh chiến đấu bên cạnh một người lúc nào cũng đòi phần hơn, lúc nào cũng muốn vinh quang cho cá nhân họ.

Thứ ba: nỗi gato thầm kín trong mỗi con người. Ở cạnh một người quá tỏa sáng thì bản thân sẽ bị hào quang sáng người đó che khuất. Những cảm giác tồi tệ, tiêu cực về bản thân sẽ bám víu lấy chúng ta, lúc đó cách tốt nhất là chọn con đường riêng. Nếu chúng ta là một người tham vọng, thì ta có thể đứng trên vai người khổng lồ tỏa sáng đó để phát triển nhanh và mạnh hơn, nhưng cái kết là chính chúng ta và người khổng lồ đó sẽ phải giao chiến để giành vinh quang cuối cùng vì một rừng không thể có hai hổ.

Có một nghiên cứu khoa học của nhà chuyên gia thần kinh học Jaak Panksepp về hoạt động chơi đùa, đấu vật nhau ở loài chuột (tương tự có thể thấy ở loài chó khi còn nhỏ). Việc chơi đùa này được ông sử dụng để giải thích cách chơi đùa thúc đẩy sự đồng cảm, gắn kết xã hội và các hệ thống cấp bậc tự nguyện. Đây không phải là việc chuột "thua 30% số trận" theo nghĩa đen, mà là một quan sát khoa học về lý do tại sao những con chuột yếu hơn chỉ tham gia chơi nếu những con mạnh hơn cho phép chúng "thắng" khoảng 30% số lần. Nếu con chuột chiếm ưu thế luôn thắng, con chuột yếu hơn sẽ ngừng chơi hoàn toàn, việc này nhấn mạnh nguồn gốc tiến hóa của sự công bằng và tính có đi có lại

Điều tôi nghĩ cần thiết hơn cả đó mà mục tiêu cuối cùng mà chúng ta muốn đạt được, chiến thắng chỉ là một cách đạt được đó mà thôi. Để rõ ý hơn thì có một thuật ngữ hay gặp mà dễ hiểu hơn: win-win.

Theo cách hiểu của cá nhân tôi về từ win-win là không phải ai cũng đạt được tất cả những thứ mà hai bên muốn, đây là trường hợp hiếm, hầu khó đạt được. Tôi nghĩ rằng chỉ cần ít nhất hai bên có những kết quả không làm họ thất vọng thì đó cũng là một kết quả tốt. Dưới đây là một tình huống mà tôi đã gặp trong cuộc sống:

Tôi có chơi bida một thời gian. Trình độ của tôi là đánh 1 giờ tầm được 40 điểm bida libre. Lúc trước khi tôi mới tập chơi thì bạn đánh chung của tôi chơi hay hơn tôi lúc đó rất nhiều. Nhưng sau một thời gian nghiên cứu hướng dẫn trên YouTube hàng giờ liền, tôi nắm được cơ bản cách đánh. Có 1 đợt chúng tôi chơi trả tiền giờ thì tôi thắng thông liền 4 trận, và cái kết thì giống như phân tích mà tôi đang nhắc đến, bạn tôi cạnh chơi bida với tôi một thời gian. Cho đến gần đây, tôi đã canh chỉnh sao cho 2-3 lần đánh chung thì tôi phải đánh thua bạn tôi 1 ngày, thế là bạn tôi vui vẻ trở lại. Mục tiêu của tôi là có thời gian giải trí, thắng thua chỉ là một điều kiện để tạo cuộc chơi vui vẻ hơn. Do đó, việc tôi thua để cuộc vui được kéo dài và ai cũng hào hứng để có thể đi chơi chung lần tiếp theo mới là điều tôi muốn.

Lúc nên thua cuộc, hãy thua cuộc một cách chiến lược.

Đặt bản thân vào thế thua để có bước tiếp theo thuận lợi

Đây là những thời điểm mà chúng ta nên đặt bản thân vào những vị trí, lộ những điểm yếu mà người khác có thể tận dụng, từ đó khiến đối thủ tập trung vào điểm yếu đó mà quên mất những yếu tố khác đang diễn ra. Bên cạnh đó, vì đây là sự chủ động lộ điểm yếu nên bản thân chúng ta đã có những sự phòng bị nhất định. Điều này càng trở nên đặc biệt hiệu quả khi chúng ta đối mặt với những người có ý đồ xấu hoặc có khả năng ẩn thân tốt, người có ý đồ lợi dụng điểm yếu đó sẽ xuất hiện và có những hành động cụ thể để chúng ta có thể quan sát và phân tích.

Trong chiến tranh, có những chiến thuật có vẻ tự hủy như vậy nhưng vô cùng hiệu quả như: nghi binh, qua sông đốt thuyền, dựng trại ở nơi trống trải, phía sau là sông….

Yếu tố khác đó là có lợi về nhân tâm, khi chúng ta đã thể hiện điểm yếu và thật lòng về điểm đó, nếu có ai tấn công điểm yếu đó thì chúng có thể nhận được sự đồng cảm hơn và nếu chúng ta phản ứng lại thì sẽ được mọi người thông cảm. Điều này có vẻ là một mưu hèn kế bẩn, nhưng với những môi trường nhiều drama công sở, chúng ta không thể biết thủ đoạn một người có thể thâm sâu, hiểm độc như thế nào. Tôi đề cập về vấn đề tự bảo vệ bản thân, còn những người thích thao túng tâm lý, đóng vai nạn nhân thì cá nhân tôi cực kỳ không thích.

Thua cuộc chiến để thắng được cả trận chiến

Như đã đề cập ở phần nghiên cứu hoạt động chơi đùa của chuột. Tôi nghĩ phần này chúng ta sẽ đạt được kết quả nhiều ở yếu tố con người. Đôi lúc chúng ta cần thua cuộc để mọi người có thể thoải mái ở bên cạnh chúng ta hơn, vì con người ai cũng có khiếm khuyết. Ý này cũng có thể làm rõ hơn qua chương “Never outshine the master” trong cuốn sách 48 quy luật của quyền lực, tác giả Robert Greene.

Như trong công việc hiện tại của tôi, với cương vị là team leader, một kỹ sư có kinh nghiệm trong việc thiết kế thì theo logic trong ngành tôi phải là người phải kỹ tính theo một cách OCD về mọi tính toán và trình bày. Nhưng tôi tiếp cận theo một hướng khác, trong bản vẽ của tôi luôn thiếu sót một số điểm mà các bạn có thể phát hiện, tự sửa lỗi hoặc nhắn tin cho tôi để nhắc tôi, thậm chí tôi còn chủ động nhờ các bạn kiểm tra một số thiết kế giùm tôi. Sau mỗi lần như vậy, tôi điều có lý do để khen các bạn và các bạn điều thoải mái khi làm job của tôi mặc dù có thể làm job của tôi sẽ cực hơn của những người khác. Vì các bạn được động viên, hỏi thêm về cách thiết kế và bên cạnh đó các bạn thấy được bản thân tôi có thể quên một vài chỗ, thì khi các bạn làm job cho tôi, các bạn quen với việc thảo luận với tôi và các bạn nếu sai cũng không quá mặc cảm. Vì thú thật tôi sợ nhất những bạn im lặng, biết sai nhưng lờ đi.

Hiểu theo một cách khác, đó cũng là thua để đối thủ của chúng ta chủ quan, từ đó họ sẽ bớt đề phòng và chủ quan hơn đối với chúng ta, thậm chí quên luôn sự hiện diện của chúng ta .Từ đó, một vài trường hợp tôi thà để họ thắng tôi qua một số cuộc thảo luận, cuộc đấu tố vô thưởng vô phạt để họ để tôi yên tĩnh, tập trung vào những việc quan trọng hơn trong cuộc sống. Thay vì cứ phải gồng mình chiến đấu tất cả cuộc chiến vô nghĩa, tiêu hao năng lượng vô ích.

Kết luận

Đây là một góc nhìn của tôi về vấn đề thua cuộc trong cuộc sống, đặc biệt là những tình huống chủ động thua. Góc nhìn này tự bản thân tôi cảm nhận có phần dark nhân tâm nhưng thực lòng nhìn lại, nó đã mang lại cho tôi một quãng thời gian làm việc tránh được khá nhiều drama công sở, nhiều tình huống trong cuộc sống tránh rơi vào vị thế khó xử hoặc mất lòng với những người mà tôi mong muốn giành thời gian cho nhau.

Rất có thể tương lai, góc nhìn này sẽ thay đổi ít nhiều, ai mà biết được, có lẽ một thất bại sẽ thay đổi góc nhìn về sự thất bại của tôi.