Bản chất của thị trường tiền điện tử

Mặc dù từ "Bitcoin" hay được đi cùng với "Blockchain" nhằm thể hiện sự phi tập trung, không như các đồng tiền pháp định thường bị kiểm soát bởi chính phủ hoặc các ngân hàng trung ương. Đó là chưa kể đến các tính chất "tốt đẹp" khác của Bitcoin mà báo chí hay các hội nhóm ra rả suốt ngày. Trớ trêu thay, ẩn dưới phần nổi của tảng băng là một thực tế hoàn toàn khác, thị trường tiền số hoàn toàn bị thao túng bởi những thế lực tài phiệt mà chúng ta thường hay gọi là "cá mập", "cá voi". Vậy những con cá mập này là ai??? Họ có thể là một người, hoặc một sàn giao dịch, trại đào coin, quỹ đầu tư hay thậm chí là các quan chức chính phủ các nước lớn rửa tiền. Nắm trong tay rất nhiều tiền, quyền lực và trí tuệ, họ có thể thao túng điều khiển cả thị trường này theo ý muốn. 

Mặc dù cá mập cũng hiện diện ở các thị trường tài chính khác, nhưng với tính chất quy mô nhỏ và không phải tuân thủ các quy định pháp lý của nhà nước thì thị trường tiền số là nơi cực kì lí tưởng để các thế lực tài phiệt tự thiết kế luật chơi, tạo sức ảnh hưởng và kiếm lợi nhuận. Đây là một vài số liệu cho thấy sự hiện diện của các cá mập Bitcoin từ website Bitinfocharts.

Có khoảng 100 ví chứa 10,000 Bitcoin đổ lên, tương ứng vs hàng trăm triệu hay thậm chí hàng tỷ đô, thấp hơn chút là 2,300 ví chứa 1,000 - 10,000 Bitcoin tương đương với vài trăm triệu đô mỗi ví. Thậm chí một cá mập có thể sở hữu nhiều ví để tránh bị dòm ngó đồng thời tăng tính bảo mật. Và đây là còn chưa tính đến nhiều coin lớn khác như ETH, BNB, BCH,...

Một ví dụ của cá mập trong thị trường này là BNB (Binance Coin) được hậu thuẫn bởi một trong những sàn giao dịch tiền số lớn nhất thế giới là sàn Binance của Trung Quốc. Không khó hiểu khi đây là một trong những đồng tiền số có mức tăng trưởng cực kì kinh khủng trong suốt 4 năm qua từ lúc ra mắt thị trường tiền số vào tháng 7 - 2017 (từ 4 đô cuối năm 2018 tăng 85 lần lên 340 đô tuần này) bởi giá trị của nó gắn liền với lợi ích của sàn, thậm chí 90% nhân viên của sàn chấp nhận được trả lương bằng BNB coin (1). Riêng giá trị tài sản của CEO Binance là Changpeng “CZ” Zhao đã đạt đến con số 2.6 tỷ đô vào đúng 1 năm về trước (2).

Một ví dụ khác nữa dễ nhận thấy hơn là lão Elon Musk khi mà dạo gần đây suốt ngày lên mạng chém gió về Bitcoin. Đây đều là những chiêu trò được các cá mập sử dụng trong giai đoạn bơm thổi giá trị.

Các giai đoạn này áp dụng cho thị trường tiền số nói chung (thể hiện qua Bitcoin) và hầu hết các coin nói riêng kể cả những coin đa cấp không chính thống (không được list trên Coinmarketcap) như Pi Network - đồng tiền đang tạo cơn sốt ở Việt Nam thời điểm gần đây.

Cách đầu tiên áp dụng với các cá mập thuộc các tổ chức mining hoặc đầu tư sớm vào dự án. Thông qua 2 hình thức đào coin từ sớm, hoặc mua coin từ những vòng đầu khi mà đồng coin đó còn chưa nổi tiếng, cá mập sẽ kiểm soát lượng lớn coin giá rẻ từ giai đoạn này. Tuy nhiên, đây là một phương pháp mạo hiểm và khó nhằn do không phải lúc nào cũng có những dự án tiềm năng để gom. Vậy nên những cá mập nào sử dụng phương pháp này thường đa phần phải có 1 tiềm lực tài chính cũng như giàu kinh nghiệm về thị trường Crypto. Ví dụ cho phương pháp gom hàng này là làn sóng ICO và đào coin rác thời kì bong bóng năm 2017. 

Cách thứ hai là gom coin trực tiếp trên sàn. Trên thực tế, đây là phương pháp được cá mập sử dụng nhiều nhất, người chơi cũng biết, nhưng không phải ai cũng nhận ra. Giai đoạn này các tin tức được tung ra để tạo hiệu ứng FUD (Fear, uncertainty, and doubt) nhằm khiến nhà đầu tư hoảng sợ mà cắt lỗ. Cá mập sẽ mua tại vùng có nhiều người sợ hãi và muốn bán nhất, mà mình sẽ phân tích bằng dữ liệu ở phần sau.

Đây là bước đơn giản nhất, tuy nhiên cũng là bước tốn nhiều tiền nhất. Muốn bước đẩy giá này thành công, cá mập phải thu hút được số lượng vừa phải Trader có kiến thức. Và cách nhanh nhất để thu hút họ, đó là vẽ 1 chart với xu hướng lên mạnh và bền vững.

Tại bước đẩy giá này, phương pháp chính cá mập hay sử dụng đó chính là liên tục tạo đáy sau cao hơn đáy trước. Đây là dấu hiệu điển hình cho xu hướng tăng, và giới đầu cơ thì thường chỉ vào tiền sau khi xu hướng tăng được xác định.

Đây là bước quan trọng nhất theo đánh giá của mình, là một trong những bước mà trader bình thường ít ai để ý tới, nhưng lại chiếm vai trò quan trọng trong toàn bộ quy trình này.

Case study cho giai đoạn này thì quá nhiều, dễ hình dung nhất là các tin tức hay sự kiện về Bitcoin trong giai đoạn gần đây bởi những nhân vật cực kì nổi tiếng như là Elon Musk (Tesla sẽ chấp nhận cho mua xe điện bằng Bitcoin - 1 ví dụ về các sự kiện được dùng để bơm thổi giá). Đặc biệt các báo từ lá cải đến chính thống thì liên tục cập nhật những bài viết về Bitcoin, đọc nhiều đến phát ngán, nhất là phần comment gây war từ 2 phe, 1 bên là nhất quyết không muốn dính đến tiền số, bên còn lại thì tự nhận mình là người thức thời biết nắm bắt xu hướng công nghệ và đầu tư tài chính.

Một ví dụ khác là đồng coin IndaHash (IDH) - 1 ICO được đánh giá là tiềm năng vào năm 2017 thậm chí còn được VTV quảng cáo trên sóng truyền hình VTV1. Sau khi được bơm thổi thì đồng này cũng chết hẳn kéo theo bao nhiêu nhà đầu tư mất trắng.

Nhiều bạn trẻ bây giờ rất chăm chỉ ngồi đọc các tin tức để phân tích và tranh luận trên khắp các diễn đàn hội nhóm về giá trị nội tại và tiềm năng đầu tư dài hạn của các đồng coin mà không hề hay biết rằng, những tin tức hay bài viết PR cho coin đều là chiêu trò Marketing của cánh truyền thông và giới tài phiệt. Giá trị nội tại của một đồng coin không nằm ở tiến bộ công nghệ vượt bậc, ứng dụng thực tế, cộng đồng tin tưởng hay định hướng lộ trình phát triển đúng đắn mà nằm ở việc cá mập có sở hữu nhiều đồng coin đó hay không. Đó là lí do vì sao Bitcoin là đồng coin sở hữu công nghệ cổ lỗ sĩ nhất trong số các coin hiện tại nhưng lại là coin dẫn đầu và có tính chất quyết định đối với toàn thị trường.

Khi một đồng coin bắt đầu đi vào giai đoạn Marketing thì đó cũng là lúc mà chu kỳ bơm của nó chuẩn bị đi đến hồi kết. Trong giai đoạn này, cá mập Marketing chủ yếu để dụ những nhà đầu tư thiếu kiến thức vào FOMO ở mức giá cao. Đây cũng là bắt đầu của sóng 5 Elliot, sóng “lợn gà” FOMO, khi mà giá được đẩy lên cực kì cao.

Đặc điểm chung của giai đoạn này, đó là tất cả mọi người đều có quan điểm lạc quan về tương lai của đồng tiền số đến mức phi lý. Đây cũng là giai đoạn mà nhiều nhà đầu tư nghĩ đến việc đầu tư dài hạn nhất. Nhưng buồn ở chỗ, sau khi cá mập Marketing xong, thường thì họ sẽ áp dụng luôn bước tiếp theo, đó là bước xả và thoát hàng.

Nhìn vào hình dưới đây chúng ta có thể thấy, sau khi chu trình bơm của Cá mập đã hoàn thành, NEO coin - một đồng coin được đánh giá rất tốt vào năm 2017, ngay lập tức bị xả một cách không thương tiếc. Cú giảm của đồng coin từ đỉnh xuống đáy tương ứng với mất 97.5% giá trị. Trên thực tế, thị trường thời điểm đó khoảng 95% coin chết hẳn, số còn lại giảm từ 85-99% giá trị tùy vào đồng coin. Kết thúc giai đoạn này, thị trường lại bắt đầu bước vào một chu kì mới với giai đoạn 1 - cá mập gom hàng. Còn hiện tại thì khả năng cao thị trường đang ở giai đoạn 3 - marketing, khi mà những bài viết hay tin tức về Bitcoin và đầu tư tràn ngập trên khắp các mặt báo.

Một thị trường tài chính "đậm chất" công nghệ như Crypto sẽ luôn để lại rất nhiều dữ liệu. Và nếu biết cách phân tích khai thác thì có thể sẽ ra được những insight giúp chúng ta có những quyết định đầu tư đúng đắn. Ở phần này, mình sẽ phân tích dữ liệu nhập xuất Bitcoin của 10,000 ví Bitcoin lớn nhất thế giới thời điểm hiện tại (cá mập của thời điểm hiện tại có thể khác với thời điểm trong quá khứ) từ năm 2010 đến giờ. Đầu tiên, hãy phân tích thêm một chút về bức ảnh thống kê các ví Bitcoin đầu bài.

Sự bất bình đẳng trong thị trường tiền số thực sự rất kinh khủng khi mà 2,500 ví lớn nhất đã chiếm đến 42% toàn bộ Bitcoin lưu thông trong thị trường tương ứng với gần 300 tỷ USD. Nếu thêm cả các coin lớn khác thì ước tính giá trị coin liên quan đến cá mập có thể lên đến hơn 500 tỷ đô, nhiều hơn cả GDP của Việt Nam vào năm 2020. Điều này có thể rút ra một kết luận là giá trị của Bitcoin có mối quan hệ sâu sắc với lợi ích của giới tài phiệt trong thị trường này. Thế nên luận điểm "Bitcoin sẽ chết hoặc giảm giá trị về 0" của nhiều người là hoàn toàn không chính xác. Sẽ chả có con cá mập nào tự dưng vứt đi đống tài sản của mình lẫn hàng trăm con cá mập khác bằng cách xả hàng sập thị trường. Nên về ngắn hạn thì chu kì thị trường vẫn tuân theo các quy luật và giai đoạn mình nói ở trên nhưng về dài hạn thì thị trường vẫn sẽ ở trong xu hướng tăng, nhất là những coin gắn bó mật thiết với lợi ích giới tài phiệt như là Bitcoin, Binance Coin, Ethereum. 

Trên đây là dữ liệu về số Bitcoin ròng (nhập - xuất) của tất cả 10,000 ví theo quý. Có một sự đột biến ở quý 4 - 2018 so với các thanh bên cạnh, đây chính là dấu hiệu của giai đoạn gom hàng với quy mô lớn. Và chúng ta có thể thấy, sau khi Bitcoin giảm từ 20,000$ xuống 3,000$, mặc dù phần lớn giới đầu tư đã chán nản bỏ rơi thị trường thì lượng Bitcoin nhập vào ví các cá mập vẫn rất là đều đặn, chứng minh rằng đây là giai đoạn 1 - giai đoạn gom hàng trong 4 giai đoạn mình đã trình bày ở trên. Và theo như sự tăng giá kinh khủng lẫn tin tức tràn ngập trên các mặt báo ở thời điểm hiện tại thì khả năng cao thị trường đang ở giai đoạn 3 - marketing. Nếu bạn nào có ý định tham gia thị trường giai đoạn này thì hãy cực kì cẩn thận và chỉ dùng số vốn mà bạn sẵn sàng để mất.

Thậm chí 2 quý gần nhất có lượng Bitcoin nhập vào ví các cá mập lớn hơn cả. Nhưng đây không phải là sự gom hàng mà khả năng cao là dấu hiệu cho việc cá mập luân chuyển Bitcoin định kì để tăng bảo mật lẫn tránh bị chú ý hoặc cá mập đang chuyển Bitcoin lên các ví trên sàn để chuẩn bị cho giai đoạn xả hàng sắp tới.

Trên đây là bài viết phân tích về bản chất và cách vận hành của thị trường Cryptocurrency kèm theo một chút phân tích dữ liệu để có cái nhìn trực quan hơn. Mong rằng sau khi đọc bài viết này, các bạn có thể trang bị được thêm cho bản thân những kiến thức về phân tích dữ liệu và đầu tư đặc biệt là trong thị trường tiền số, khi mà thời gian gần đây người người nhà nhà đều nhảy vào cuộc chơi y như thời điểm 4 năm về trước. Hãy luôn tuân thủ các quy tắc cơ bản của thị trường tài chính từ bao đời nay: "Follow the Whale" (bơi theo cá voi), "Fearful when others are greedy, and greedy when others are fearful" và "Never invest money that you can't afford to lose".

Chú thích: