Ba$ic Economics (P4): Thời gian và rủi ro

Tiếp nối Phần 3: Làm việc và Trả lương, tôi xin tổng kết ngắn gọn một số điểm mình thấy thú vị trong Phần 4: Thời gian và Rủi ro, cuốn Ba$ic Economics - Thomas Sowell (bản dịch tiếng Việt của Happy Live).

- "Đầu tư chính là hy sinh những thứ thực tế hôm nay để có được nhiều thứ thực tế hơn trong tương lai." Chẳng hạn, bạn chấp nhận một công việc A lương thấp ở hiện tại với hy vọng A sẽ mang lại thu nhập lớn nhiều trong tương lai, thay vì làm công việc B với mức lương cao hơn A hiện tại, nhưng lại cố định theo thời gian. Khoản thu nhập cao trong tương lai chính là sự bù đắp cho hành động đầu tư thời gian và chấp nhận rủi ro - một yếu tố không thể tách rời hoạt động đầu tư.
- Lợi nhuận đầu tư là cái ta thu được khi đánh đổi tiền của ngày hôm nay để được số tiền giá trị hơn trong tương lai, còn hơn bao nhiêu phụ thuộc vào nhiều yếu tố thay đổi theo thời gian. Ví dụ, khi bỏ tiền xây dựng một nhà máy, một chủ doanh nghiệp phải chờ nhiều năm mới thu về được lợi nhuận, thứ chịu ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố như địa điểm xây dựng, thiết bị, nhân viên, chính sách, lạm phát, vv.

- Đầu tư tài chính là một hoạt động quan trọng giúp nền kinh tế vận hành. Nhờ có đầu tư tài chính mà nguồn lực khan hiếm là tiền tiết kiệm của vô số cá nhân mới được huy động để phân bổ cho những hoạt động tạo ra của cải. Việc đầu tư có thể được thực hiện trực tiếp bởi các cá nhân mua cổ phiếu của một công ty, hoặc thông qua ngân hàng, quỹ, trung gian tài chính.

- Trái phiếu thường được coi là sản phẩm đầu tư an toàn hơn cổ phiếu, bởi theo quy định pháp luật, chủ sở hữu trái phiếu (trái chủ) sẽ được thanh toán khoản lãi cố định vào một thời điểm cố định, cho dù doanh nghiệp làm ăn có lãi hay thua lỗ. Còn những người sở hữu cổ phiếu (cổ đông), tuy hưởng tỷ suất sinh lợi cao tương ứng với lợi nhuận và giá trị tài sản gia tăng của doanh nghiệp, sẽ phải chịu rủi ro thua lỗ cùng doanh nghiệp. Mặc dù vậy, thực tế cho thấy nhiều công ty phát hành trái phiếu đang làm ăn kém đến nỗi không còn khả năng thanh toán cho các trái chủ khi đến hạn.

- Bảo hiểm là một hình thức chuyển giao rủi ro. Để đổi lấy khoản phí mà người mua bảo hiểm chi trả, công ty bảo hiểm phải bồi thường cho những tổn thất như động đất, cháy nhà, tai nạn, vv. xảy đến với người đó. Các công ty bảo hiểm không đơn giản chỉ tiết kiệm phí bảo hiểm mình nhận được và thanh toán khi bắt buộc. Họ dành một phần tiền đó để đầu tư sinh lời. Giả sử bạn thanh toán tổng cộng $9000 phí bảo hiểm trong nhiều năm, sau đó bị thiệt hại tài sản $10,000 và được công ty bảo hiểm chi trả hoàn toàn. Bạn tưởng rằng công ty bảo hiểm đang bị lỗ, nhưng thực ra trước đó họ đã mang $9000 của bạn đi đầu tư và thu về $12,000 rồi. Chung quy thì họ vẫn lời $2000.

- "Giá trị hiện tại của tài sản phản ánh những lợi ích hay thiệt hại trong tương lai của nó, vì vậy bất kỳ điều gì có thể nâng cao hay giảm bớt những lợi ích hay bất lợi đó sẽ ngay lập tức ảnh hưởng đến giá bán hiện tại của tài sản." Chẳng hạn, nếu một người bắt đầu trồng cây ăn quả giá trị cao và phải 10 năm sau mới thu hoạch được, đất của ông ta sẽ có giá trị cao hơn ở hiện tại nhờ những cây trồng đó.