BARCELONA NGỰ TRỊ TRÊN ĐÔI CHÂN MESSI SIÊU VIỆT.

Sau trận Bán kết lượt đi trên sân Camp Nou với chiến thắng hủy diệt nghiêng về đoàn quân của Ernesto Valverde, đương kim Á quân Liverpool gần như bất lực nhìn tấm vé chơi trận Chung kết Champions League thứ hai liên tiếp bị Barcelona lấy mất. Quỷ đỏ vùng Merseyside không phải quá yếu thế và chịu lép vế trong phần lớn thời gian trận đấu, nhưng một Lionel Messi ngoại hạng đã khiến mọi nhận định chiến thuật, mọi tính toán nhân sự của HLV Jurgen Klopp tan thành mây khói. Barcelona rộng cửa vô địch với đầu tàu Lionel Messi vẫn đang lầm lũi hiện thực hóa lời hứa Champions League của mình.

Trở về những mùa giải trước, khi Xavi và Iniesta còn thống trị tuyến giữa của Barcelona, khả năng kiểm soát và chuyền bóng chính xác của bộ đôi tiền vệ trứ danh đã giúp Barca gần như chiếm ưu thế trong mọi trận đấu. Gần đây hơn, khi Neymar và Luis Suarez vừa giành Chiếc giày Vàng châu Âu hợp tác cùng Messi trên hàng công từ năm 2014, tốc độ và sự hủy diệt của cây đinh ba M-S-N chính là bài toán cốt lõi để các đối thủ giải quyết nếu không muốn nhận một thất bại nặng nề. Còn ở hiện tại, những siêu sao hỗ trợ Messi ngày nào, những vệ tinh xung quanh anh tại Camp Nou phần lớn đã rời đi hoặc không còn đứng trên đỉnh cao phong độ, hiệu suất của họ giảm sút do ảnh hưởng của tuổi tác, điều đáng kinh ngạc là Lionel Messi ở tuổi 31 vẫn quá khủng khiếp để gánh Barcelona leo lên xếp đầu và vô địch La Liga sớm 3 vòng đấu, chưa kể cùng đội bóng lọt vào Chung kết Cúp nhà Vua bằng sự xuất sắc của mình ở Tứ kết và Bán kết giải đấu. Sau đêm thứ 4 vừa rồi trước đối thủ Liverpool, ngôi sao người Argentina lại đang đứng trước cơ hội có lần thứ 5 trong sự nghiệp mang về phòng truyền thống CLB danh hiệu Champions League.

Trong giai đoạn từ 2010/11 đến 2013/14, dưới bàn tay Pep Guardiola, rồi Tito Villanova hay Tata Martino, Messi vẫn chủ yếu hoạt động trong các hệ thống của Barcelona dưới dạng một tiền đạo chuyên săn bàn. Chơi với vai trò “False 9” – “số 9 ảo”, Messi trở nên xuất sắc và nổi danh bởi khả năng đánh hơi bàn thắng và lập công đáng kinh ngạc, hay chí ít là tung ra những đường kiến tạo đẳng cấp. Khi ấy Xavi và Iniesta vẫn là trung tâm trong lối chơi của Barca, nên Messi không quá ràng buộc ở trách nhiệm phát triển và phân phối bóng. Nhưng vào mùa giải 2014/15, khi Luis Enrique tiếp quản chiếc ghế HLV trưởng, với bản hợp đồng đắt giá Luis Suarez từ Liverpool, Barca lúc này đã sở hữu một “số 9” thực thụ. Xavi dần rời xa ánh đèn sân khấu để nhường chỗ cho Ivan Rakitic, Messi dần chuyển vị trí của mình sang chơi lệch phải trong tam tấu hàng công. Anh sẽ trở thành “cây làm bóng” chính của đội, trong khi Suarez và Neymar phần nào san sẻ bớt nhiệm vụ ghi bàn chính từng là của chính Messi.

Đến hiện tại, những con số thống kê của Messi tăng về mọi mặt. Messi làm mọi thứ trên sân đến mức thượng thừa. Theo dữ liệu từ Opta Sports, Messi chính là cỗ máy luân chuyển và phát triển bóng duy nhất của Barcelona. Messi thậm chí góp công nhiều hơn vào tỉ lệ bàn thắng và cơ hội của cả đội, so với thời kì đỉnh cao trong quá khứ của chính anh.

Dưới đây là bảng thống kê hiệu suất về đóng góp của Messi so với CLB Barcelona, được điều chỉnh theo thời gian thi đấu, từ mùa giải 2010/11:

Lý do chính khiến Barcelona giờ đây ngày càng trở nên phụ thuộc vào Messi là bởi các cầu thủ khác không còn đủ sung sức so với chính họ. Không thể đòi hỏi một Luis Suarez 32 tuổi chơi đẳng cấp và nhạy bén ở cao nhất trên hàng công như anh đã từng. Xavi, Iniesta hay thậm chí là Neymar cũng không còn. Sergio Busquets 30 tuổi không thể quán xuyến và chiếm lĩnh thế trận nơi tuyến giữa nuột nà như trước, chưa kể tiền vệ người Tây Ban Nha còn hay có những pha xử lý hỏng ăn rất đáng trách. Điều đó buộc Barcelona gần như không còn mạnh ở mặt trận tấn công bằng một lối đá trực diện tốc độ cao, gây áp lực lớn để tạo ra bàn thắng. Tuyến tiền vệ của họ mặt khác phải chơi ổn định và chú trọng mặt phòng ngự hơn. Đầu mùa giải 2018/19, Barcelona đã chơi với một hàng tiền vệ tích cực tấn công, và chuỗi bàn thắng đến với họ như một hệ quả tất yếu. Nhưng cũng vì thế mà hàng thủ lại lộ ra khá nhiều khoảng trống. Từ đó, HLV Ernesto Valverde chỉ đạo các học trò không đẩy cao áp lực lên phần sân đối thủ nhiều. Điều này giúp Barca tránh được những mối nguy nơi hàng phòng ngự, nhưng lại vô tình khiến Messi gồng gánh đội bóng nhiều hơn ở mặt trận tấn công.

Hàng thủ dâng cao của Barcelona, đặc biệt là hai hậu vệ cánh Jordi Alba và Sergi Roberto / Nelson Semedo thường xuyên phải hỗ trợ tuyến giữa lẫn hàng công cho mặt trận tấn công vô tình để lại một khoảng trống phía sau. Các đối thủ nếu đủ đẳng cấp sẽ khoét và lỗ hổng này, buộc Ivan Rakitic phải hoạt động rộng hơn, một mặt trám vào vị trí nơi hành lang phải, vẫn phải đảm bảo quân số nơi tuyến giữa. Hai trung vệ một dập - một thòng trong nhiều tình huống không thể đảm bảo sự chắc chắn, nên Busquets cần phải lùi sâu tạo thành lớp phòng ngự 3 người trước mặt Ter Stegen. Tuy vậy, sức mạnh đôi cánh Andrew Robertson - Trent Alexander Arnold sẽ là điều khiến Barca phải dè chừng nếu không muốn phải trả giá bởi khoảng cách giữa hàng thủ với khung thành thường không đảm bảo an toàn.

Điểm bất cập này ở hàng thủ của Barcelona, và có thể là sự trở lại của Roberto Firmino sẽ là yếu tố Liverpool có thể khai thác ở trận lượt về trên sân nhà Anfield của họ. Nếu đội bóng của Jurgen Klopp có thể kéo Barca vào một thế trận chuyển đổi trạng thái sở trường của họ, bên cạnh việc chiếm lợi thế hoàn toàn ở giữa sân, Liverpool sẽ có cơ may cho cuộc lội ngược dòng kỳ tích. Mohamed Salah hoặc Sadio Mane thể hiện đúng với khả năng của họ ở không gian hai hành lang cánh, điều đó buộc Rakitic và Busquets phải dạt ra hỗ trợ cho những full-back như Alba và Semedo/Roberto.

Nhưng nếu thế trận đó của đội chủ sân Anfield thực sự diễn ra, mối nguy lớn nhất dành cho họ lại là Messi. Nếu Liverpool tìm cách khai thác điểm yếu của hàng phòng ngự Barcelona và tạo ra cơ hội dựa trên những tình huống chuyển đổi trạng thái, điều đó lại tạo cơ hội cho Messi hoạt động. Khi anh đã chuyển từ một tiền đạo cánh phải sang một cầu thủ chơi trung với vai trò cực kỳ tự do, Messi len lỏi vào làm việc trong những không gian chật hẹp hơn, thấp hơn về phần sân nhà để tạo đột biến bằng những đường chuyền hay đảo cánh vượt tuyến.

Messi nhận bóng thường xuyên hơn ở phần sân nhà và khu vực trung lộ. Đây là khoảng không gian có ít nhất 2 đến 3 tiền vệ trung tâm của Liverpool án ngữ. Tuy nhiên trong những tình huống mở bóng, Messi sẽ có nhiều khoảng trống và đủ thời gian tìm phương án chuyền bóng cho Suarez hoặc 1 trong 2 full-back đang lao lên.

Một lựa chọn khác cho Liverpool dù mạo hiểm hơn, là họ sẽ không gây áp lực để nhanh chóng chuyển đổi trạng thái mà rình rập những cơ hội để tổ chức phản công. Bởi đối thủ tổ chức lùi sâu về phần sân nhà, Messi sẽ có ít không gian và hướng triển khai bóng. Tất nhiên lối đá này không có gì mới mẻ. Barca vẫn nhiều lần đối đầu với những đội bóng chơi cố thủ, nhưng họ vẫn biết cách thay đổi thế trận bằng cách tiếp cận đầy kiên nhẫn. Trong hai mùa giải gần nhất, Messi tung ra đến 121 cú sút từ ngoài vòng cấm, cũng như 108 cú đá phạt trực tiếp. Nếu xét ở mùa 2015/16 và 2016/17, anh chỉ có 83 cú sút tầm xa và 87 lần đá phạt trực tiếp. Và thành quả là Messi tăng năng suất sút xa của mình từ 8 bàn lên 10.5 pha lập công mỗi mùa.

Hiệu quả của những gia tăng đó khá đáng kể, nhưng lại không đáng lưu tâm lắm, khi Messi điều chỉnh lối đá để trở nên nguy hiểm nhất trong vai trò người điều phối lối chơi. Trong khi Messi là cầu thủ dứt điểm tốt nhất trong làng túc cầu, thì việc anh sút từ khoảng cách xa hơn cũng mang về nhiều hơn chỉ vài bàn thắng trong suốt cả mùa giải. Đây rõ ràng không phải là một phương án hữu dụng. Những con số thống kê cho thấy, những cầu thủ hay nhất mọi thời đại cũng không thể chọn cách dứt điểm từ hơn 20 mét là một phương án tấn công chủ đạo trong khi thi đấu.

Vào thời điểm này, Messi là bộ mặt của Barcelona, và kế hoạch đơn giản nhất cho mọi đội bóng đối đầu Barcelona chính là ngăn chặn Messi, điều đó tất nhiên chẳng hề đơn giản. Messi chẳng bao giờ thiếu hay mai một đi những thứ vũ khí của riêng mình. Từ kiến tạo, làm bóng đến sút xa, chớp thời cơ xâm nhập vòng cấm, một Messi tự do và hoàn thiện nhất đang cho thấy mình còn hơn cả sự khác biệt đơn thuần của một trận đấu. Liverpool trên sân nhà ở trận lượt về sẽ tìm mọi cách, bằng mọi giá để lội ngược dòng không tưởng như thế hệ Steven Gerrard đêm Istanbul 14 năm về trước. Tuy vậy, Barcelona vẫn còn đó Lionel Messi sẽ quyết tâm bảo vệ thành quả, giữ đúng lời hứa Champions League về sân Camp Nou. Dù trời đất có biến động, dù lòng đời có đổi thay, thì Lionel Messi vẫn lừng lững ở đó, giữa thánh đường Camp Nou kiêu hùng dẫn bước con tàu El Blaugrana tiến đến mọi vinh quang.
_________
Biên tập: Kinh Luân.

Dịch và biên soạn từ bài viết trên fivethirtyeight, ra ngày 30/04/2019 với title: “Messi Is More Dominant Than Ever — And Barcelona Is More Dependent.”
Link gốc: https://53eig.ht/2XWWNnc