Có một thứ ngày càng ít được người trẻ để ý tới, nhưng lại phản ánh rất rõ cách chúng ta nhìn vào tiền bạc, sự nghiệp và cả chính mình – đó là những đồng tiền nhỏ. Không phải ai cũng nói ra, nhưng nhiều người trong chúng ta đã bắt đầu ngầm coi thường tiền lẻ. Không thèm cất, không muốn nhặt, không buồn giữ. Không phải vì chúng ta giàu có gì. Mà bởi trong đầu, một niềm tin đang lớn dần lên: rằng mình rồi sẽ kiếm được những con số lớn hơn thế rất nhiều.
100 triệu một tháng, 200 triệu từ kinh doanh online, tự do tài chính tuổi 25 – mạng xã hội đã gieo vào đầu người trẻ một định nghĩa mới về thành công: nhiều, nhanh, và phải dễ dàng. Và chính vì tin vào viễn cảnh đó, nhiều người bắt đầu từ chối hiện tại. Từ chối tích lũy. Từ chối học từ những điều nhỏ. Vì nghĩ rằng: vài chục nghìn hôm nay chẳng nghĩa lý gì so với hàng trăm triệu của tương lai. Chỉ là, tương lai đó – đôi khi không đến. Còn hiện tại thì vẫn đang tiêu tiền mỗi ngày.
Có bao giờ bạn ngồi ở quán cà phê, gọi một ly 65.000 và nghĩ: "Thôi, cũng không đáng là bao"? Rồi lại gọi thêm một món ăn nhẹ, vài gói snack, một vé xem phim, một ly trà sữa… Mỗi lần tiêu chỉ vài chục nghìn, nhưng đến cuối tuần, bạn bỗng ngạc nhiên khi kiểm tra ví và chẳng hiểu tiền đi đâu. Chúng ta không tiêu xài hoang phí một lần. Chúng ta tiêu rỉ rả. Từng chút, từng chút một. Và chính sự rỉ rả đó mới là thứ âm thầm đục khoét mọi kế hoạch tài chính mà ta tưởng mình đang nắm trong tay.
Vì sao lại như vậy? Vì trong đầu chúng ta đã mặc định: "Mình rồi sẽ kiếm được nhiều tiền thôi. Những cái này nhỏ lắm." Bạn có thể đã từng từ chối một công việc chỉ vì lương thử việc thấp. Bỏ qua một cơ hội vì "không xứng với giá trị bản thân". Và bạn tin điều đó là đúng – vì bạn đang đầu tư cho tương lai. Nhưng có lẽ, cái bạn thực sự làm không phải là đầu tư, mà là trì hoãn. Bạn trì hoãn bắt đầu từ nhỏ. Trì hoãn học cách sống gọn trong ngân sách ít ỏi. Trì hoãn kỷ luật bản thân trong tiêu dùng. Vì bạn nghĩ: "Lúc mình kiếm được nhiều tiền rồi, sẽ học cũng chưa muộn."
Nhưng tiền không dạy bạn cách giữ nó. Tiền chỉ khuếch đại thói quen mà bạn đã có. Và nếu bạn không học cách trân trọng từng đồng nhỏ, thì dù có gấp 10, gấp 100 lần số tiền đó, bạn cũng sẽ tiêu đi nhanh chẳng kém.
Tôi từng gặp những người bạn luôn sống với tâm thế “tôi sắp thành công rồi, chỉ là chưa tới lúc”. Họ từ chối làm những việc “dưới trình độ”, từ chối nhận job giá thấp, từ chối tiết kiệm vài trăm mỗi tháng vì cho rằng không đáng. Nhưng rồi một năm trôi qua. Hai năm trôi qua. Họ vẫn đứng đó, với cùng một chiếc ví trống và ánh mắt hy vọng.
Không phải họ không cố gắng. Mà là vì họ đặt sai điểm bắt đầu.
Họ không bắt đầu từ những việc nhỏ. Không tích lũy từng bước. Không học cách yêu quý những đồng tiền lẻ. Mà lại đứng đó chờ một ngày được chạm vào con số lớn. Trong khi người giàu thật – họ đếm từng đồng, không phải vì họ keo kiệt, mà vì họ hiểu rõ giá trị tích tiểu thành đại.
Tôi nhớ có lần đi ăn với một người sếp cũ, ông ấy lặng lẽ ghi lại từng khoản chi – dù chỉ là vài chục nghìn. Tôi hỏi: “Anh thu nhập cao thế rồi, sao còn kỹ vậy?” Ông chỉ cười: “Chính vì tôi từng sống bằng từng đồng, nên tôi mới không để nó trôi qua một cách vô nghĩa.”
Chúng ta nói về tự do tài chính, nhưng không ai nói rằng tự do đó bắt đầu từ việc không tiêu quá khả năng. Chúng ta nói về kiếm 100 triệu một tháng, nhưng không ai dạy rằng để làm được điều đó, bạn cần học cách giữ lại 10.000 đồng đầu tiên.
Giới trẻ hôm nay đang mắc kẹt giữa giấc mơ lớn và sự thật nhỏ. Họ muốn sống lớn, tiêu thoáng, sống đẹp – nhưng không xây nền móng đủ chắc để chống lại những biến động đầu tiên của cuộc đời.
Và cái giá của việc coi thường tiền lẻ không chỉ là túi tiền trống rỗng. Nó còn là sự bất lực, là mặc cảm, là vòng xoáy tiêu dùng để khỏa lấp sự kém cỏi mà mình không dám thừa nhận.
Nếu bạn đang đọc đến đây, và cảm thấy đâu đó trong bài viết này giống chính mình, thì đừng vội tự trách. Chúng ta đều từng ở đó – từng nghĩ rằng mình sẽ kiếm nhiều tiền sớm thôi, từng tiêu trước rồi tính sau, từng tự huyễn hoặc mình về một tương lai sáng chói.
Nhưng mình tin, trưởng thành là khi bạn bắt đầu nhìn thẳng vào hiện tại. Là khi bạn biết rằng: không có gì là quá nhỏ để bắt đầu. Là khi bạn học cách giữ lại 20.000, không phải vì bạn nghèo, mà vì bạn đang học cách tôn trọng nỗ lực của chính mình.
Tiền lẻ không lẻ tẻ.
Tiền lẻ là bước đầu tiên của tự do tài chính.
Tiền lẻ là tấm gương phản chiếu tư duy sống của một con người.
Và nếu bạn có thể bắt đầu bằng một thói quen nhỏ – như không tiêu ngay khi nhận lương, như ghi lại chi tiêu mỗi ngày, như bỏ qua một ly trà sữa và cất vào tài khoản tiết kiệm – thì đó đã là một thay đổi lớn.
Vì không ai xây nhà từ nóc.
Và cũng không ai trở nên giàu có, khi chưa từng biết cách trân trọng những thứ nhỏ bé.
Nghe trọn bộ podcast tại đây nhé:
#gapsachlaiminhnoichuyennha