AniMY 2019 : Những nội dung khác biệt và thông điệp “Kita jaga kita” (Phần cuối)

4.2) Những lí do phát triển của AniMY
Nhìn vào lịch sử của hoạt hình Malaysia, ta có thể thấy việc thành công của họ chỉ là việc sẽ xảy ra, kể cả khi việc đạt đến một năm thành tựu phải mất tận 41 năm (tức thời gian từ 1978 – năm Malaysia ra mắt phim hoạt hình đầu tiên – đến năm 2019). Trong lịch sử hoạt hình của quốc gia bán đảo, có rất nhiều bài học ta chúng ta phải lưu tâm :

1. Nhà nước không có hãng phim độc quyền, thay vào đó khuyến khích, ủng hộ các hãng phim tư nhân.

Như đã phân tích, điểm đầu tiên khác biệt giữa nên công nghiệp hoạt hình của Malaysia và Việt Nam là họ không hề có một hãng phim nhà nước độc quyền nào. Thay vào đó, những bộ phim hoạt hình của Malaysia đến từ những nhà làm phim tự lực cánh sinh. Việt Nam cũng có những nhà làm phim tư nhân như Vingroup, Dee Dee hay Red Cat. Tuy nhiên thì Hãng phim Hoạt hình Việt Nam lại được ưu ái hơn tất cả và gây ra sự thiếu cân bằng, khi các sản phẩm nhà nước thiếu chất lượng thì được đầu tư tiền tỉ, còn các hãng tư nhân chất lượng phải tìm cách tồn tại như làm thuê cho Hollywood kiếm sống.
Như câu chuyện ở trên, các hãng phim tư nhân Malaysia dù mới thành lập cũng không phải quá lo lắng về cơm áo gạo tiền mà có thể trực tiếp lên kế hoạch dài hạn cho công cuộc phát triển riêng. Điều này một phần lớn là nhờ các chính sách phát triển của nhà nước giúp các studio tư nhân có thể tập trung sản xuất các sản phẩm chất lượng và đưa đến khán giả trong nước và quốc tế.

2. Tư duy theo thời đại, ‘dân ta xem hoạt hình ta’
Một trong những điều khiến nhà nước quyết định đặt niềm tin vào hoạt hình là họ sớm nhìn nhận được tiềm lực phát triển của ngành công nghiệp này. Thay vì đơn thuần xem hoạt hình như một thể loại phim để giáo dục trẻ em hay phương tiện giúp những video quảng cáo thu hút người xem hơn; tại Malaysia, hoạt hình được xem là một phần quan trọng của mảng nội dung đa phương tiện. Hơn cả việc dùng các nhân vật hoạt hình có sẵn như Boboiboy hay Ali để quảng cáo sản phẩm như thực phẩm hay kem đánh răng, các nhà làm phim đưa họ lên Internet để mở rộng thị trường, quảng bá các phim Malaysia khác. Đồng thời, nhà nước Malaysia còn dựa trên sự nổi tiếng và tác động tích cực của những linh vật này để giới thiệu về văn hóa, đất nước và dùng làm biểu tượng hình ảnh quốc gia. Việc Upin & Ipin trở thành đại sứ UNICEF, series Flying With Yaya trở thành cầu nối văn hóa Malaysia và Nhật Bản, hình ảnh Ejen Ali được vẽ lên máy bay của hãng AirAsia đã thể hiện sự ưu ái của nhà nước và thành công cả về mặt thương mại và mặt hình ảnh của ba franchise này như thế nào.
Nhưng tất nhiên, cả ba franchise này đều sẽ không thành công như vậy nếu người dân Malaysia không ủng hộ cho họ. Vượt qua những định kiến “hoạt hình là dành cho trẻ em”, người dân Malaysia hoàn toàn cởi mở và ủng hộ sự phát triển của dòng phim này. Họ yêu thích và ủng hộ các phim của nước nhà, với những nhân vật Malaysia, nói ngôn ngữ Bahasa Malaysia và làm bởi những người Malaysia. Và trên hết, họ tự hào với những phim hoạt hình có chất lượng, câu chuyện hay và mang đến năng lượng tích cực, là một tấm gương tốt cho không chỉ cho trẻ em mà cả những người lớn tuổi, mà cả ba series Upin & Ipin, Boboiboy và Ejen Ali đã chứng minh được điều đó. Và thậm chí, muốn đưa một bộ phim trở thành phim có doanh thu top 1, kể cả chỉ trong khuôn khổ một quốc gia nào đó là rất khó. Và những phim hoạt hình này đã giành được top 1 trong nhiều năm, thậm chí vượt qua kỉ lục của chính mình và bỏ xa các phim khác thì lí do không thể nào chỉ do trùng sở thích khán giả nữa. Cuối cùng, như trên, khi Ejen Ali có một nhân vật chính diện hi sinh, thay vì chửi bới hay khó chịu với nhà làm phim (mà khán giả Việt rất hay phản ứng khi series họ thích có chiều hướng phát triển không tích cực như ý muốn), họ chúc mừng cho sự quyết định táo bạo ấy và vui mừng khi phim thoát khỏi chiếc hộp “dành cho trẻ em” và hướng đến những nội dung phản ánh cuộc sống thực hơn.

3. Sự đoàn kết của các studio, ‘muốn đi xa phải đi cùng nhau’.
Trong video giới thiệu tạo hình mới trong Boboiboy Galaxy từ năm 2016, Monsta đã để riêng 1 phút cuối video để giới thiệu và tri ân các phim hoạt hình Malaysia khác trên quãng đường phát triển của hoạt hình Malaysia, kể cả những series không cùng hãng. WAU và Monsta dù không cùng hướng đi nhưng vẫn ủng hộ nhau từ trong hậu trường đến tận rạp chiếu. Hay các studio cùng hashtag #AniMY và #KitaJagaKita khi Ejen Ali công chiếu để chúc mừng một năm của nền hoạt hình Malaysia kết thúc tốt đẹp… Chẳng phải đó là những sự ủng hộ và khuyến khích nhau phát triển, cạnh tranh công bằng đó sao ?
“Độc lập nhưng không đơn lẻ”. Đây không chỉ là một phương pháp xây dựng cốt chuyện, mà còn là bí kíp để hoạt hình Malaysia phát triển như ngày nay : Các nhà làm phim và studio tuy không phải lúc nào cũng collab hay cameo cho nhau, nhưng họ tôn trọng, ủng hộ và giúp đỡ lẫn nhau trên tinh thần cùng tiến. Thậm chí với làn sóng các phim bom tấn nước ngoài, họ cũng không tâm tính ăn chặn hay cầu cứu mà giúp đỡ, ủng hộ lẫn nhau, và như thế, không chỉ mỗi một studio có lợi mà còn giúp nền công nghiệp hoạt hình thêm phát triển hơn. Độc lập cũng tốt thôi, nhưng đừng đi một mình.

KẾT.

Mọi người có thể không thích hoạt hình Malaysia do chúng chiếm sóng Disney Channel nhà bạn hay không hợp gu. Tuy nhiên ta không thể phủ nhận sự phát triển của hoạt hình Malaysia khi đó là một trường hợp đáng học hỏi cho cả nền hoạt hình Việt Nam ta – vốn là quốc gia dẫn đầu của nền hoạt hình Đông Nam Á. Liệu rằng sẽ có “Chúng ta tự bảo vệ chính mình” hay không ? Có chứ, nhưng để điện ảnh Việt Nam nói chung hay hoạt hình Việt Nam nói riêng phát triển như trên, ta cần phải thay đổi. Thay đổi từ chính những nhà làm phim và cả khán giả. Hoạt hình Việt Nam đã có những mầm mống tốt, là Monta hay Tàn Thể Tiền Truyện. Tuy nhiên, để Việt Nam ta có thể có một năm thành tựu như Malaysia trong năm 2019 thì vẫn còn một chặng đường dài. Liệu nó sẽ là 41 năm hay nhiều hơn nữa, câu trả lời không thể chỉ đến từ một người hay một studio.