🎵 Âm Nhạc Trong Anime: Thứ Ma Thuật Không Cần Phép Thuật

Bạn đã bao giờ ngắm nhìn ấm nước sôi trong bếp đầy nắng và cảm thấy một sự bình yên khó tả? Hay cảm thấy một nỗi nhớ kỳ lạ dành cho ai đó mà bạn chưa từng gặp? Đó chính là sự diệu kỳ của movie anime. Ghibli, Miyazaki, Shinkai Makoto… có điều gì đó ở những bộ phim này thực sự quyến rũ và khó giải thích. Có lẽ đó là phong cách nghệ thuật đẹp đẽ nhưng đầy mơ mộng, thể hiện tâm hồn của các nhân vật. Hoặc những câu chuyện về tình yêu, tình bạn, vượt thời gian và gây được tiếng vang với khán giả trong cuộc sống hàng ngày.

Vậy nếu mình nói với bạn rằng, yếu tố cốt lõi tạo nên thành công của những bộ phim này chính là ÂM NHẠC – những nốt piano ám ảnh, những đoạn giao hưởng dạt dào, và những bài hát lặng lẽ nhưng đầy mạnh mẽ – đã thực sự biến những bộ phim hoạt hình đẹp đẽ này thành những trải nghiệm khó quên?

Hãy hình dung thế này: Bạn đang mỉm cười. Mọi chuyện đều thuận lợi và mọi thứ dường như đều được bạn lo liệu. Bạn sẽ cảm thấy như thế nào? Vui? Bạn có thể sẽ ngân nga một khúc hát nữa, có phải không? Chà, mình thì không… nên mình đoán mình nên đi gặp bác sĩ trị liệu. Nhưng con người có bản chất hát hoặc tìm đến âm nhạc để thể hiện cảm xúc của mình.

Điều này cũng đúng với âm nhạc trong phim, đặc biệt là trong việc định hình quan điểm của về nhân vật và cốt truyện, như một nghiên cứu của Chenyu, Chenyue Zhuang* Trường Học viện Thanh niên Thế giới Bắc Kinh, Bắc Kinh, 100102, Trung Quốc đã chỉ ra. Âm nhạc luôn là một phần lớn của điện ảnh. 

Trong các bộ phim của Ghibli, âm nhạc thường gắn liền với hành trình của nhân vật chính. Hành trình trưởng thành, tình yêu, tình bạn và tìm kiếm mục đích sống của họ. Phản ánh hy vọng, lòng vị tha, sự đồng cảm và tình cảm của họ. Ví dụ, trong The Wind Rises khi Jirou tiếp cận ông Caproni để hỏi về giấc mơ tạo ra máy bay của mình. Ánh mắt đầy hy vọng của anh ấy cùng với tiếng sáo du dương bổ sung cho nhau rất tốt. Nó thể hiện hy vọng, trong việc tìm kiếm một con đường mới trong cuộc sống. Hoặc trong cảnh cuối cùng khi Jirou gặp Nahoka lần cuối. Nó vừa buồn vui lẫn lộn, thoáng qua, nhưng cũng đầy hy vọng.

Trong Whisper of Hearts, “Country Road” mang lại một cảm giác nhớ nhung, và sự trưởng thành. Hy vọng được đoàn tụ với tình yêu của đời mình trong khi cùng nhau lớn lên.

Đây cũng là một chủ đề phổ biến trong các bộ phim Ghibli. Âm nhạc thể hiện vẻ đẹp thoáng qua. Nghệ thuật giữa sự tàn phá. Điều đó có khắc họa bản thân của cuộc sống, THANH LỊCH nhưng MONG MANH.

Trong Howl's Moving Castle, “Merry-Go-Round of Life” là bài hát thể hiện sự khao khát lãng mạn: một nỗi đau thầm kín của sự khao khát tình yêu và một hy vọng u sầu: Một phẩm chất buồn vui lẫn lộn, đầy tiềm năng nhưng nhuốm màu mất mát.

Và tất cả điều này là nhờ Joe Hisaishi. Trong tất cả những tác phẩm này, ông sử dụng TIẾN TRÌNH HỢP ÂM ROYAL ROAD. Bạn có thể tìm hiểu thêm về tiến trình này qua video của David Bennett,  “Japan's favourite chord progression and why it work” (2) 

Nhưng về cơ bản, bầu không khí mơ màng và u hoài phù hợp với tâm trạng của Royal Road, và tiến trình hợp âm này xuất hiện dưới các dạng đã được điều chỉnh trong hòa âm, với sự mềm mại và khao khát về cảm xúc phù hợp với cảm giác của tiến trình.

Thông thường, phiên bản của John Denver không sử dụng tiến trình Royal Road nhưng, phiên bản “Country Roads” của Ghibli kết hợp cách bè phối theo kiểu Royal Road đặc biệt trong bản tiếng Nhật.

Fun fact cho bạn đây! Bạn có biết một bài hát rất nổi tiếng thường được dùng làm meme thật ra lại sử dụng tiến trình Royal Road?  Đúng rồi là “Never Gonna Give You Up” của Rick Astley. Mình không nghĩ đó là một sự trùng hợp ngẫu nhiên đâu. hihi :))

Một vai trò khác của âm nhạc là truyền tải không gian và thời gian. Điều này có thể thấy trong rất nhiều bộ phim Ghibli nhưng đặc biệt phổ biến trong các tác phẩm của Shinkai Makoto. Ví dụ, The Place Promised in Our Early Days, 5 Centimeters Per Second, Your Name, Suzume no Tojimari.

Nếu có một điều mà đạo diễn Shinkai làm tốt nhất, đó là thể hiện khoảng cách lớn giữa những người yêu nhau, những khung cảnh rộng lớn, bầu trời xanh vĩnh cửu, biển xanh sâu thẳm trải dài đến tận chân trời. Nhưng tất cả điều này sẽ không thể thực hiện được nếu không có âm nhạc.

Takaki và Akari là bạn thời thơ ấu. Bị chia cắt bởi hoàn cảnh. Khoảng cách địa lý được truyền tải đặc biệt tốt bởi bài hát chủ đề “One More Time, One More Chance” trong 5 Centimeters Per Second. 

Radwimps với “Sparkle”, “Zen Zen Zense”, truyền tải điều đó đặc biệt tốt. Ngay cả lời bài hát cũng nói về những người yêu nhau qua hàng ngàn năm. Giai điệu lạc quan nhưng cũng đầy nhớ nhung, phép ẩn dụ về sự trẻ trung đầy phấn khích, nhưng với sự mất mát và khao khát là điều thực sự làm nên sức hút của tác phẩm. Và đó là lý do tại sao Radwimps lại thành công đến vậy trong các tác phẩm của Shinkai Makoto. Như một sự kết hợp hoàn hảo.

Và bạn đoán xem họ sử dụng tiến trình hợp âm chính nào? Đúng vậy. Royal Road.

Một cô gái bỏ nhà đi phong ấn những thảm họa cổ xưa và một phù thủy trẻ giao bánh mì có điểm gì chung? Thoạt nhìn thì không nhiều. Chà, thật ra có một thứ, đó là bài hát là “Rouge no Dengon” của Yumi Matsutoya.

Lần đầu tiên được nghe trong Kiki's Delivery Service (1989) của Studio Ghibli với vai trò là bài hát chủ đề, và sau đó vang lên từ chiếc radio xe hơi rè rè trong chuyến đi đường dài để phong ấn cánh cửa cuối cùng trong Suzume no Tojimari (2022) của Makoto Shinkai.

Khi mình nghe bài hát này trong rạp chiếu phim xem Suzume no Tojimari, mình ngay lập tức cảm thấy một nỗi hoài niệm, như một phần của mình vừa khớp lại. Và mình biết rất nhiều bạn đang đọc bài này cũng sẽ như vậy.

Bài hát pop vui tươi từ những năm 70 không chỉ là một sự gợi nhớ hoài niệm. Đó là một cầu nối – một sợi dây âm nhạc liên kết hai gã khổng lồ của hoạt hình Nhật Bản qua các thế hệ. Bài hát hoàn hảo khắc họa hình ảnh một cô gái, một người phụ nữ, tự do, trong một chuyến đi đường dài, đó là một cầu nối hoàn hảo, một sợi dây âm nhạc liên kết giữa hai bộ phim.

Trong “Rouge no Dengon”, bài hát kể về một cô gái bỏ trốn sau khi phát hiện chồng mình ngoại tình. Nghe có vẻ quen thuộc đúng không? Suzume về cơ bản là một cô gái bỏ trốn. Và điều đó bằng cách nào đó ăn khớp hoàn hảo với “Rouge no Dengon”, vốn được dự định là bài hát chủ đề của Kiki's Delivery Service. Về một cô gái lần đầu tiên tìm thấy mục đích của mình. Hoàn hảo đúng không? Như thể nó có chủ ý vậy.

Thật ra đều là do chủ ý cả, Shinkai Makoto công khai nói trong một cuộc phỏng vấn rằng ông lấy cảm hứng từ Hayao Miyazaki, Castle in the Sky, Totoro, và, bạn đoán đúng rồi, KIKI'S DELIVERY SERVICE.

Âm nhạc thực sự vượt qua các thế hệ. Your Name hay Suzume gây được tiếng vang với khán giả trẻ hơn, nhưng những vòng cung cảm xúc và sự hùng vĩ về âm nhạc của chúng vẫn vang vọng cùng một ngôn ngữ điện ảnh như các tác phẩm kinh điển Ghibli cũ hơn. Trẻ em có thể đồng cảm với Ghibli, Shinkai Makoto bởi các chủ đề đầy màu sắc của họ, trong khi người lớn sẽ đồng cảm với câu chuyện về tình yêu, gia đình. Và tất cả những điều đó không thể thực hiện được nếu không có âm nhạc, thứ mà vượt thời gian, mạnh mẽ đến mức có thể được cảm nhận bởi mọi thế hệ. Không giống như ngôn ngữ hay thậm chí hình ảnh, âm nhạc không bị giới hạn bởi tuổi tác hay thế hệ. Nó không quan tâm đến hoàn cảnh xã hội của bạn, một chủ đề piano ám ảnh hay một đoạn giao hưởng dạt dào ngay lập tức có thể cảm nhận được bằng trái tim. Một chủ đề âm nhạc mạnh mẽ mang lại cho các bộ phim sức sống. Mọi người nhớ các cảnh phim vì họ nhớ cảm giác của âm nhạc. Đây là lý do tại sao một thế hệ mới có thể kết nối với Spirited Away hay Howl's Moving Castle rất lâu sau khi chúng được phát hành lần đầu.

Tóm lại, âm nhạc là một trong những yếu tố quan trọng và mang tính biến đổi nhất trong anime. Nó không chỉ bổ sung cho hình ảnh – nó định hình chiều sâu cảm xúc, xác định các vòng cung nhân vật và khuếch đại sự căng thẳng của cốt truyện. Từ những bài hát mở đầu mang tính biểu tượng trở thành dấu ấn văn hóa đến những bản nhạc nền tinh tế gợi lên sự tự vấn sâu sắc, âm nhạc nâng tầm anime thành một trải nghiệm đa giác quan gây được tiếng vang qua các thế hệ và nền văn hóa. Không có âm nhạc, anime sẽ mất đi một phần cốt lõi trong ngôn ngữ cảm xúc của nó. Cuối cùng, chính thông qua âm nhạc mà anime không chỉ kể những câu chuyện của mình, mà còn khắc sâu chúng vào trái tim khán giả, rất lâu sau khi khung hình cuối cùng mờ đi.