Cuốn sách giúp vạch trần những kiểu tư duy thật sự trong mỗi con người và cách điều chỉnh tư duy để có một cuộc sống tốt đẹp hơn.

"Cáo, Bò tót & Chùm nho" là cuốn sách tâm lý học hành vi của tác giả Dương Việt Anh. "Nhân vật" chính của cuốn sách là Cáo và Bò tót, đại diện cho 2 kiểu tư duy trong mỗi chúng ta khi muốn đạt được một mục tiêu nào đó (ở đây là chùm nho).

Bò tót là trạng thái mà ở đó ta suy nghĩ cảm tính, ra quyết định chủ quan dựa trên những kinh nghiệm của bản thân và ít khi đi tìm đến cùng sự thật. Ngược lại, Cáo là kiểu tư duy giúp chúng suy nghĩ cẩn trọng, không chỉ dựa trên những trải nghiệm cá nhân mà còn kết hợp cả những quan sát từ thực tế, từ đó làm rõ những trực giác của bản thân và tìm ra sự thật.

Đứng trước mọi quyết định dù có quan trọng hay không, trạng thái Bò tót thường xuất hiện trước bởi chúng thuộc về bản năng, cũng vì thế mà quyết định của ta thường không chính xác hoặc kém hiệu quả nhất, ít có lợi nhất, lúc này ta cần kích hoạt trạng thái Cáo và đây là một vài cách tác giả đã nhắc đến:

Khi ta ở trong trạng thái thoải mái, Bò tót xuất hiện một cách tự nhiên và điều khiển mọi suy nghĩ, hành động của ta. Tự tạo ra áp lực cho bản thân ví dụ như một môi trường lạ lẫm khiến ta cảnh giác hơn, Bò tót khó xuất hiện hơn, tự "làm khó bản thân" một chút, bạn sẽ có những nước đi cẩn trọng hơn.

Nhìn vào ví dụ mà tác giả đưa ra trong sách, đó là khi bản thân tham gia một cuộc bầu cử, nếu suy nghĩ theo hướng mình là một trong số 1000 lá phiếu thì quyết định của ta có vẻ không có tác động lớn, khi biết quyết định của mình không gây nhiều ảnh hưởng, chú Bò tót chủ quan tiếp tục xuất hiện, chúng ta thả lỏng và đưa ra quyết định với ít sự tính toán nhất.

Nhưng hãy thay đổi góc nhìn 1 chút, bạn cũng sở hữu 1 trong 1000 lá phiếu bầu cử, tuy nhiên đó lại là lá phiếu cuối cùng quyết định sự chênh lệch tỷ số, bạn chịu trách nhiệm thay đổi toàn bộ cục diện. Vậy là bằng thay đổi góc nhìn, bạn nâng cao vai trò của bản thân để ép mình lôi chú Cáo ranh mãnh ra sử dụng.

Bản chất của con người là luôn tò mò chuyện của người khác, nhưng lại khá lười "đào bới" vấn đề của bản thân. Nếu thành công ta thường nhanh chóng đưa đến kết luận là do năng lực tốt, do kinh nghiệm dày dặn. Ngược lại nếu thất bại, ta thường cho rằng đó là do các yếu tố bên ngoài hoặc đơn giản là đổ lỗi cho vận đen. Thay vì vội vã đưa ra kết luận chỉ để thỏa mãn cảm xúc, hãy khắt khe hơn với bản thân bằng cách đặt các câu hỏi: Kết quả đạt được là do năng lực hay may rủi? Nếu thay đổi một yếu tố liệu kết quả còn như ban đầu? Nếu là người khác họ sẽ xử lý vấn đề như thế nào?...

Trong màn "cá cược" khi đi tìm sự thật, hãy tự đánh đổi một thứ gì đó nếu đưa ra kết luận sai, có thể là mất tiền bạc, thời gian hoặc danh dự,... đương nhiên khi ta có gì đó để mất, trạng thái Bò tót không thể tự do lộng hành được nữa, trạng thái Cáo sẽ làm việc nghiêm túc để ta đưa đến kết luận ít gây thiệt hại nhất.

Các cụ có câu "dao sắc không gọt được chuôi", có thể hiểu đơn giản là ta thường tỏ ra thông thái với vấn đề của người khác nhưng lại loay hoay và chật vật với vấn đề của chính mình. Bạn còn nhớ mình đưa ra lời khuyên cho người khác tốt thế nào chứ, cả về công việc hay chuyện tình cảm, bởi khi nhìn vào vấn đề của người khác, bạn ít bị ảnh hưởng bởi cảm xúc giống như người trong cuộc, tránh được những "điểm mù" mà người trong cuộc không nhìn thấy nên có những quyết đinh lý trí hơn. Nào giờ thì hãy chuyển góc nhìn sang ngôi thứ ba, tự hỏi nếu mình là một quân sư sáng suốt thì mình sẽ đưa ra lời khuyên như thế nào.

Trong cuốn sách, tác giả dành 1 chương để nói về "tôi" và "chúng ta", cụ thể ở đây là mỗi cá nhân sẽ chịu ảnh hưởng từ tập thể mà họ thuộc về. Ví dụ, nếu một người nói với bạn họ là công chức Nhà nước, dù đó là lần gặp đầu tiên thì bạn cũng đã có cho riêng mình những nhận định như người này hẳn sẽ nghiêm túc, quy củ, thậm chí gán mác cho họ là làm công việc nhàm chán. Hay bạn hẳn có cho mình "định kiến" về những cô gái đẹp thường chảnh, khó tiếp cận và có tiêu chuẩn về người yêu rất cao đúng không nào. Nếu cứ giữ mãi những định kiến này có thể bạn sẽ bỏ lỡ cơ hội có một người bạn làm công chức thú vị hoặc cơ hội có được một cô bạn gái xinh đẹp. Đứng trước những vấn đề quan trọng hơn cũng vậy, hãy tự thực hành luôn trong những cuộc họp, nếu đồng nghiệp bạn không ưa đưa ra ý kiến, hãy lắng nghe, chỉ vì bạn không ưa họ không có nghĩa họ sẽ đưa ra những ý kiến tệ.

Bạn có thể tìm thấy kha khá phương pháp cải thiện tư duy rất đơn giản trong cuốn sách này, mà tiêu biểu là nhận dạng được chúng ta đang tư duy ở trạng thái nào, chủ quan hay khách quan, dựa vào niềm tin cá nhân hay sự thật,.... để từ đó điều chỉnh lại tư duy. Tác giả sẽ gỡ rối khá nhiều tình huống "chọn con tim hay là nghe lý trí" mà ta thường gặp phải trong công việc và đời sống. Vì là một cuốn sách của tác giả Việt Nam nên bối cảnh nghiên cứu và Case study rất Việt, gần gũi và dễ hiểu.

#review #sachhay #caobototchumnho