3 - Bạn đã chuẩn bị cho một cuộc cách mạng chưa?

Tháng 10 năm 2019, Ngọt cho ra mắt 3 (tuyển tập nhạc Ngọt mới trẻ sôi động 2019), một album có thể nói là hoàn chỉnh nhất từ trước đến nay của Ngọt. Các giai điệu đã có sự thống nhất và không còn rời rạc như trước nữa. Những âm thanh cũng đa dạng và nhiều màu sắc chủ đề hơn, ít còn bị bấu víu vào những giai điệu mang tính truyền thống hay các âm giai quá quen thuộc trong dòng nhạc thị trường. Cụ thể, trong bài viết này, mình sẽ phân tích câu chuyện tổng thể mà Ngọt đã truyền tải ở một tầng tế nhị hơn trong album 3 - cốt yếu là để không làm cho cộng đồng fan cũ đã quá quen với hình ảnh nhạc nhẹ nhàng bị sốc vì những gì mà họ sẽ sớm mang ra từ phòng thí nghiệm nghệ thuật.

 Tại sao Ngọt lại chọn số 3 làm tên album? Chẳng phải một tiêu đề quá ưa là bình thường hay sao? Vì đơn giản, 3 chỉ là bước đệm cho một (hay những) điều quan trọng hơn chuẩn bị diễn ra trong vài năm tới. 3 cũng là số thứ tự của album - album thứ 3 của nhóm. Số 3, ở một tầng nghĩa khác, còn là sự dung hòa hoàn hảo giữa 3 yếu tố, một tam giác cân hoàn hảo giữa 1 là trí tuệ, 2 là con tim và 3 là linh hồn. Yếu tố tâm linh trong album sẽ được mình phân tích kỹ hơn dưới đây.

Album 3 là một concept album (album với chủ đề hay câu chuyện nhất định xuyên suốt mạch dẫn). Chính xác là như vậy: 3, theo quan điểm của người viết, là hành trình đi tìm lại bản thân của con người. Nhìn vào bìa album, ta thấy được ngay là số 3 được đặt ở chính giữa được tạo thành từ những cung tròn. Giả thuyết của mình cho rằng, mấu chốt của vấn đề nằm ở ngay ở trên bìa album. Vốn dĩ, số 3 ở trên bìa là sự "mở khóa" của một vòng tròn hoàn hảo, cụ thể là vòng bánh xe luân hồi trong Đạo Phật.

Và, một cách hoàn toàn tự tin, 3 sẽ đánh dấu làm album chính thức phá vỡ hoàn toàn vòng lặp, những chuẩn mực gông kìm lại nền nhạc pop Việt Nam từ trước đến nay.  

Album 3 bắt đầu bằng bài hát MÀU (đen trắng):

Người hát chỉ muốn tìm lại những sắc màu. Hạnh phúc dư vị tuổi hồng, những thanh điệu của cuộc sống đã bị vùi dập đi từ lâu (vì lẽ vốn dĩ, cuộc sống là như thế!). Tìm lại, hãy tìm lại đi. Đào bới lại, bằng cách này hay cách khác. Đào bới lại đứa trẻ bên trong ta. MẾU MÁO (T.T) tiếp tục không khí ảm đạm của tâm thế nhân vật chính.

Trầm cảm, nỗi lo âu xã hội, sự tách biệt, cô đơn. Những góc khuất đen tối nhất mà con người có thể chạm tới được nơi tiềm thức. Em có chắc không? Những ký ức trong quá khứ ùa về trong anh. Em có chắc hay không? Anh ta hỏi người tình và cũng là hỏi chính mình. Liệu anh ấy có thực sự chắc chắn với bản thân?

"Nếu anh ta vô hại

Nếu em không thơ dại

Tôi vẫn sẽ hỏi lại

Liệu em có chắc?"

(sau đây là) DỰ BÁO THỜI TIẾT (cho các vùng vào ngày mai)

"Sáng ngồi trong tinh không bao la

Nghe tiếng chuông nhà thờ ngân nga

Cố ngồi xem chuông đi bao xa

Nhưng hoá ra hồi chuông đã đi còn xa hơn cả mặt trời đi qua chúng ta"

Đến đây, album 3 rẽ hướng sang màu sắc tôn giáo, tâm linh. Như ai đã trải quá đủ khổ đau, lẽ vốn dĩ là họ sẽ tìm đến các vị thánh thần. Vượt qua khổ ải, ắt sẽ tìm được chân lý hướng thiện. Họ sẽ tìm đến các nghi lễ, các chất thức thần với mục đích đạt đến giác ngộ - cõi Niết bàn, sự an lạc khỏi những sân si thế gian.

Tiêu điểm của album chính là Chuyển kênh (sản phẩm này không phải là thuốc).

Chuyển Kênh có MV riêng và nó chắc chắn sẽ là một Ngọt mà ta chuẩn bị diện kiến trong nay mai: rặt tính siêu thực và mang phong vị các chất ảo giác (psychedelic) - LSD, cần sa và nấm. Một sự hỗn loạn hậu hiện đại có chủ đích.

Tham chiếu vào tình hình xã hội hiện tại, ta dễ có thể nhận ra ý nghĩa bề mặt của Chuyển kênh: Một sự phản ánh sự vô lý trong xã hội hiện đại. Những cá thể ký sinh đô thị, ghép nối thành từng hàng một để tạo nên một bộ máy đã quá ưa cũ kỹ mục rữa. Những mối quan hệ tách biệt, giả tạo, những cuộc tranh cãi nực cười như thể đến từ các bộ phim truyền hình trên sóng VTV. Đế lúc này, ta đang ở sâu thẳm nhất trong tiềm thức của nhân vật chính - ta được chứng kiến góc nhìn thế giới quan của anh với thế giới, và nó được phóng chiếu qua lăng kính bị bóp méo đi bởi các chất ảo giác.

"Tôi không quan trọng mình thua hay thắng" - Chẳng còn gì quan trọng nữa khi anh đã đi tới trạng thái nhất nguyên trong Đạo Phật - nếu như tất cả đều là một, đều chung một nguồn thì dù có thua, hay thắng, lên voi hay xuống chó thì cũng chỉ là như thế mà thôi. À, đây còn là cách mà anh Thắng chơi chữ nữa. "Vũ Đinh Trọng Thắng" cũng chỉ là một vai diễn trong nhiều vai diễn khác. Thế nhưng, những trải nghiệm với các chất kích thích chỉ càng làm tăng khổ đau cho người hát. Dẫn ta đến HẾT THỜI!

Dealer, dĩ nhiên, nếu bạn là một thanh niên chuyên "cần", sẽ hiểu ngay lyrics đang cố nói đến điều gì. Càng bồi thêm các chất kích thích, người hát càng thấy mình cô đơn. Anh chỉ mong được sự kết nối giữa người với người, và câu trả lời không đến từ các "loại đồ", mà nó đến từ sự thay đổi nội tại của chính bản thân. Sự giao kèo với người tình cũ, hay ở đây chính là bản thân con người thật của anh.

"Thầm hứa

Bao giờ thấm khá xông xênh

Ta sẽ bên nhau

Tay nắm tay

Nghe đóa hoa vô thường

Trên băng ghế nơi phi trường

Cho hai vé đi thiên đường

Một chiều"

Hai vé đi thiên đường có thể là ẩn dụ cho bất cứ điều gì, tùy thuộc vào góc nhìn của người nghe. Hãy cứ xem nó như là câu trả lời tối thượng dẫn đến cung đường hạnh phúc. Hạnh phúc đến từ những gì giản đơn nhất.

Thôi, hãy chấp nhận đi. Chấp nhận sự chia lìa. Let It Be! Lần cuối ta đi bên nhau. Cay đắng, nhưng không đau...

Thoạt nhiên, lời của Lần Cuối đơn giản hơn tất cả các lời khác trong album. Đó là lần cuối mà hai người tình đi bên nhau. Lần cuối người hát sống trong vòng luẩn quẩn của đau khổ. Và cũng chính là lần cuối ta được thấy Ngọt cũ. Ngọt cũ đã chết. Một Ngọt mới toang sẽ trình làng công chúng chỉ trong vài tháng nữa thôi - Mùa hè của Tình yêu năm 1967 sớm sẽ được lặp lại.

Rạn nứt một cái tôi cũ kỹ - ego death - và thay thế vào đó sẽ là một con người mới hoàn toàn. Mới, nhưng cũng là cũ, vì xét cho cùng, không ai hạnh phúc hơn những đứa trẻ con cả.

"Con có nhớ ngày nào

Con rất dễ chìm vào

Giấc mơ

Như mới ra đời

Nghe tiếng ru hời

Mà đâu đó bất ngờ

Cò bay mất

Đàn cừu đi mất

Để ai đó bơ vơ

Tự ru mình, tự ru mình

Tự ru mình sao không ngủ đi còn thao thức gì?"

Kết thúc một cuộc hành trình dài đằng đẵng. Tự ru mình chìm vào giấc ngủ. An nhàn. Kết thúc một vòng lặp, chu kỳ đẹp như một bức tranh sơn dầu của cuộc sống.

"The Beatles của Việt Nam" không phải là một danh hiệu dễ dàng có được.  The Beatles là một tượng đài, một hiện tượng văn hóa đại chúng có 1-0-2 trong lịch sử thế giới. Nhiều người ví họ như những Mozart hay Beethoven của thế kỷ XX - song, sức lan tỏa và độ ảnh hưởng của The Beatles trong âm nhạc và văn hóa đại chúng không thể nào đong đếm và so sánh được với các bậc tiền bối hay hậu bối. The Beatles còn nổi tiếng hơn cả chúa Jesus kia mà!

 Các thành viên của Ngọt biết rõ điều này hơn cả. Thật xuẩn ngốc khi có bất cứ ai có thể gán ghép danh hiệu ấy lên bất cứ ban nhạc nào trong 50 năm trở lại đây. Nhưng đó là khi ta chỉ xét riêng yếu tố âm nhạc.

The Beatles xuất hiện trong một thời kỳ đặc biệt. Họ là những kẻ đi đầu trong phong trào phản văn hóa hippie. Ở trong cuộc cách mạng, họ đóng vai trò làm những kẻ mở đường dẫn lối để các nghệ sĩ khác học hỏi và cải tiến để phát triển thêm nhiều hướng đi khác nhau.

Tuy nhiên, khi ta nhìn nhận một cách chủ quan, Ngọt chính là "The Beatles" (trong ngoặc kép) của Việt Nam thời hiện đại. Một cuộc cách mạng nghệ thuật sẽ sớm nổ ra tại Việt Nam, và Ngọt sẽ là những nghệ sĩ đi đầu. Tôi sẽ không quá bất ngờ khi mai đây nhìn lại và album 3 sẽ được nhìn nhận như một trong những cột mốc quan trọng nhất của lịch sử âm nhạc cũng như văn hóa Việt Nam - một tác phẩm phóng túng và thoát ly hoàn toàn khỏi những chuẩn mực thông thường - dung hòa hoàn hảo giữa tính thử nghiệm và tính đại chúng chưa từng có trước đây. 3, xét trong quy phạm nghệ thuật, mang lối kể chuyện thiên tài nhưng đồng thời cũng là lời nhận xét từ phía bên ngoài nhìn vào trong: Sự báo hiệu thâm thúy cho điều sắp tới.

Cái mác indie hay không indie chẳng còn quan trọng nữa. 3 chính là Revolver chuẩn bị cho một Sgt Pepper's Lonely Hearts Club Band. - thế giới sẽ được phân tách làm hai: Những kẻ  bấu víu vào những chủ nghĩa truyền thống chết ỉu trong lối mòn của sự cổ hủ. Còn lại, chính là những chủ nhân nắm giữ chìa khóa của tương lai. Hay, để nói một cách dân dã gần gũi hơn - THẮNG làm vua, thua làm giặc!

Một cuộc bùng nổ mới sẽ chuẩn bị xảy ra. Album 3 quan trọng vì nó là một sự lót đường cho điều vĩ đại mà các bốn cậu trai đến từ Hà Nội đang chuẩn bị miệt mài trong phòng thu.

Chúng ta sắp chứng kiến lịch sử rồi, hỡi các Kẹo của tôi ơi.