Thật đáng kinh ngạc khi có rất nhiều người ở Hoa Kỳ và cả Việt Nam ủng hộ Donald Trump một cách nhiệt tình. Sự nhiễu loạn thông tin, sự tràn lan của tin tức giả và thuyết âm mưu đã khiến cho mọi người có thể tự vẽ nên thực tế riêng của riêng mình và khi đã xây nên một góc nhìn riêng về thế giới của họ, họ không còn quan tâm điều gì là sự thật hay phải trái đúng sai là thế nào nữa.

Khi những người Mỹ xuống đường biểu tình chống Trump, họ biểu tình không phải chỉ vì họ ủng hộ Hillary Clinton mà họ xuống đường vì Trump là đại diện cho tất cả những sự tồi tệ nhất có thể có ở trong một con người.

Hãy dành 1 phút suy nghĩ.

Donald Trum: “Đừng bỏ phiếu cho Hillary! Hillary chỉ là con rối của phố Wall, của đám tài phiệt trùm tư sản. Tôi, tôi là người đại diện cho tầng lớp lao động nghèo khổ ở Mỹ. Hãy bầu cho tôi để tôi dành lại tài sản đã bị cướp đi khỏi tay của bạn từ bọn trùm tư bản.”

"We are transferring power from Washington, D.C. and giving it back to you the people.’’ - Donald Trump’s inauguration speech.

Nhưng mà trước khi giúp các bạn dành lại tài sản, tôi phải bổ nhiệm BẢY người làm trong Goldman Sachs – công ty tài chính to nhất Phố Wall – vào nội các của tôi đã. Và các bạn yên tâm, chính sách của tôi là giúp người lao động nghèo chứ không phải phố Wall, bảy người đó sẽ rất công minh, các bạn biết đấy.

Đọc danh sách nhân viên của Goldman Sachs làm trong nội các của Trump ở đây: http://heavy.com/news/2017/01/donal...

Donald Trump: “Trung Quốc là kẻ thù đã cướp lấy công việc của người Mỹ chúng ta. Chúng ta phải đem công việc quay lại Mỹ. Tất cả công ty Mỹ phải về Mỹ đầu tư.” Nhưng tất nhiên khi tôi nói tất cả thì không phải là tất cả, công ty Trump của tôi đặt hàng gia công bên Trung Quốc và Việt Nam, ngay cả cái mũ Make America Great Again bạn đang đội để ủng hộ tôi cũng được đặt làm ở Trung Quốc nốt.

Donald Trump: “Đừng bầu cho Hillary, hãy nhìn xem, mụ ta là một kẻ suy đồi. Tổ chức Clinton Foundation của bà ta nhận tiền hối lộ, cướp tiền dân, nhận tiền từ đám nhà giàu để bà ta ra chính sách có lợi cho chúng.” Do đó hãy tránh xa Clinton Foundation và đến với đại học Trump của tôi, bạn biết đấy bạn sẽ được học rất nhiều về việc kinh doanh, để thành tỷ phú như tôi. Sao? Bạn không hài lòng về khóa học? Sao? Sao lại kiện trường tôi ra tòa? Bạn nói tôi lừa đảo? Im đi, đồ vu khống! (Nhiều tháng sau) Ok tôi đồng ý bồi thường 25 triệu USD để cho xong vụ này.

Donald Trump: “Tôi luôn yêu nước Mỹ và mong muốn xây dựng một chính phủ mạnh, một chính phủ bền vững. Hãy bầu cho tôi để tôi có thể tạo ra một chính phủ tốt hơn, mạnh mẽ hơn. Hãy cùng nhau tạo nên một Hoa Kỳ siêu cường!”Nhưng trước khi tôi làm nó mạnh tôi phải làm chính phủ nó suy yếu nó đã. Hai trăm ba mươi năm qua chính phủ Mỹ không bao giờ bổ nhiệm một tướng lãnh quân đội làm Bộ Trưởng Bộ Quốc Phòng vì họ sợ một cuộc đảo chính từ quân đội. Họ luôn muốn đặt quân đội ở ngoài chính trị. Nhưng tôi, tôi sẽ làm quay đội mạnh hơn, quân đôi sẽ được đưa vào trong chính trị, tôi sẽ bổ nhiệm “Mad Dog” Mattis, cựu tướng lãnh Thủy Quân Lục Chiến, làm Bộ Trưởng Bộ Quốc Phòng. Sau này có đảo chính ư? Uhm, đó là sau này. Quân đội phải thật hùng mạnh!

Thật đáng kinh ngạc khi những hành động rõ ràng như ban ngày thế này lại không khiến hàng chục triệu người suy nghĩ lại về niềm tin và giá trị của bản thân họ. Nhưng không, thật sai lầm khi mong họ suy nghĩ. Ở một thế giới đầy rẫy thuyết âm mưu, con người ta chỉ có thể giả vờ suy nghĩ chứ không suy nghĩ được nữa!

Đừng tiêm vaccine cho con tôi!

Bệnh sởi, vốn đã biến mất khỏi nước Mỹ từ những năm 1990 thì đột nhiên xuất hiện, quay lại và tấn công ở nhiều bang của quốc gia này. Vào năm 2015, Trung Tâm Phòng Chống Và Kiểm Soát Bệnh Tật (Centre for Disease Control and Prevention) của Hoa Kỳ đưa ra báo cáo cho thấy có 188 ca bị nhiễm bệnh sởi ở 24 bang, vào năm 2014 con số này là 667 ca ở 27 bang. Một con số đáng báo động khi mà bệnh sởi được coi như đã bị diệt hoàn toàn vào năm 2000. Đọc báo cáo tại đây: https://www.cdc.gov/measles/cases-o...

Nguyên nhân chính: quá nhiều người không còn đi chích vaccine nữa.

Tại sao? Vào năm 1998, tờ báo Khoa Học rất có uy tín ở Anh Quốc là The Lancet đăng một bài báo của bác sĩ Andrew Wakefield với nội dung rằng có mối liên hệ giữa vaccine 3 trong 1 (Sởi – quai bị- rubella) và bệnh tự kỉ. Vấn đề nghiêm trọng với bài báo là kết quả ông bác sĩ đưa ra lại chỉ là từ thử nghiệm lâm sàng trên 12 bệnh nhân! (Thông thường phải rút kết quả từ hàng trăm, hàng ngàn người). Các nghiên cứu khác đã cho thấy hàng trăm ngàn trẻ em khác được tiêm vaccine không hề có dấu hiệu bị bệnh tự kỉ. Bài báo đã bị rút lại.

Tuy nhiên ngọn lửa nó châm ra trong dư luận vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Hàng ngàn người Mỹ, với sự trợ giúp đắc lực của Internet, đã nhanh chóng thổi phồng câu chuyện và biến nó thành một âm mưu của các tập đoàn thuốc, những tập đoàn máu lạnh muốn gây bệnh cho họ để họ phải đi mua thuốc của những tập đoàn đó. Phong trào này còn được lan truyền ra nhanh hơn bởi sự giúp sức của người mẫu Playboy nổi tiếng là Jenny McCarthy. Và tất nhiên, đối với những con người có niềm tin mạnh mẽ vào những thứ lệch lạc, lời nói và sự đấu tranh cho sự thật, cho cái thiện của cô người mẫu Bikini chụp hình khỏa thân thì đáng tin hơn nhiều là lời nói hay bài viết của rất nhiều bác sĩ khuyên người dân đưa con đi chụp vaccine. Sự đấu tranh bền bỉ cho cô vì sự an nguy của cộng đồng đã giúp giảm số lượng người dân đi tiêm vaccine đến mức kỉ lục, hệ thống phòng vệ cộng đồng – vốn yêu cầu ít nhất 95% số người trong cộng đồng cần được tiêm vaccine để người không tiêm vaccine cũng không bị bệnh – bị phá vỡ. Và dịch bệnh lan tràn.

Liệu bạn còn muốn đưa con đi tiêm vaccine sau khi nghe Jenny MacCarthy chia sẻ mối liên hệ giữa vaccine và bệnh tự kỷ của con mình trên CNN?

Nhưng vấn đề về vaccine không phải là thuyết âm mưu đầu tiên, cũng không phải là thuyết âm mưu cuối ở nước Mỹ. Ông tổ của mọi thuyết âm mưu là Vụ Ám Sát Tổng Thống J.F Kennedy vào tháng 11 năm 1963. Tất cả các nhân viên điều tra cao cấp của chính phủ, sau nhiều nỗ lực tìm hiểu vấn đề, đã kết luận là kẻ ám sát Lee Harvey Oswald đã thực hiện hành vi của mình một mình, không có ai giúp sức. Nhưng không. Người ta không thể tin được. Làm sao mà một kẻ điên khùng như hắn không có ai giúp lại có thể bắn chết được một tổng thống Mỹ. Chắc chắn là phải có kẻ núp bóng đằng sau đó. Nếu bạn hỏi một nhóm người thì họ sẽ nói cho bạn biết kẻ chủ mưu là điệp viên của Liên Xô, một nhóm người khác thì họ sẽ nói đó là CIA dựng chuyện vì Kennedy không tin vào CIA, nhóm khác thì bảo đó là hội Tam Điểm, đang giật giây thế giới. Còn thông tin chính thức của chính quyền chỉ là xem cho vui.

Và bây giờ đi quanh khắp nước Mỹ bạn cứ hỏi về những vấn đề lịch sử và sẽ thấy rất thú vị về góc nhìn của dân Mỹ.

Hoa Kì không hề đưa người lên Mặt Trăng vào năm 1969, đó là sự bịa đặt, một chiến dịch tuyên truyền để hù dọa bọn Cộng Sản. Chính phủ Mỹ bị bọn Do Thái ở phố Wall giật dây, cho nên năm nào Hoa Kì cũng gửi tiền viện trợ cho nhà nước Do Thái Israel. Ông Obama là tay chân của bọn Hồi Giáo Khủng Bố cài vào để phá nước Mỹ (cám ơn Đảng Cộng Hòa vì đã tuyên truyền không biết mệt mỏi suốt 8 năm cho điều này). Còn vụ khủng bố 11/9 là do Mỹ tự dựng nên để lấy cớ đi chiến tranh.

Và phong trào gần đây nhất cũng như lớn nhất hiện nay, nếu không tính nhóm người ủng hộ Donald Trump, là Trái Đất Phẳng – Flat Earth. Họ tin rằng Trái Đất là mặt phẳng chứ không hề tròn và tất cả những thứ bạn được nghe hay học từ nhỏ là do chính phủ cùng NASA bịa ra để điều khiển tâm trí của bạn, để lợi dụng bạn. Hãy nghe theo tôi, hãy vận động khắp nơi để giúp mọi người nhận thức được Trái Đất là phẳng chứ không hề là hình cầu!

Tại sao người dân Mỹ lại tin vào thuyết âm mưu nhiều như vậy?

Một trong những lý do chính là sự tự do quá lớn của truyền thông khi bạn có thể nói bất cứ thứ gì bạn muốn, miễn là bạn không vi phạm luật, và bạn có thể nói cái quái gì cũng được, làm sao có nhiều người nghe theo là được. Bạn có thể nói rằng Người Ngoài Hành Tinh đã đến Trái Đất và đang nằm trong Nhà Trắng, người ta vẫn sẽ tin, miễn là bạn nói thuyết phục.

Nhưng cái tệ hơn, cái nguyên nhân chính hơn đó là chính phủ Mỹ đã thất bại trong việc giáo dục phổ thông để giúp trẻ em có góc nhìn khoa học về cuộc sống. Nguyên nhân chính khiến con người tin vào thuyết âm mưu là vì đầu óc họ không đủ khả năng tư duy và có đủ kiến thức để xử lý quá nhiều thông tin từ nhiều chiều khác nhau. Thuyết âm mưu đưa ra một góc nhìn đơn giản về thế giới và những ai tin theo đó sẽ cảm thấy rất dễ chịu vì mọi thứ thật rõ ràng, nó khiến cho người ta cảm thấy mọi thứ xảy ra quanh hành tinh này đều có trật tự. Hãy tưởng tượng thế giới này nguy hiểm đến nhường nào khi một kẻ điên cầm súng cũng bắn chết được tổng thống Mỹ hay 4 tên khủng bố đơn độc có thể điều khiển máy bay đâm vào giữa New York, ngay trung tâm của quốc gia an ninh nhất thế giới. Không, thế giới không thể hỗn loạn như vậy được, phải có ai đó đằng sau giật dây!

Bạn phải mất nhiều năm học và đọc để hiểu sự phức tạp trong việc vận hành nền kinh tế, với rất nhiều yếu tố tác động vào giá cả hàng hóa, tiền tệ, lãi suất, nhưng với vài giờ đọc thuyết âm mưu, bạn sẽ hiểu rằng ngân hàng sinh ra là để lấy cắp tiền của bạn và có một nhóm gọi là Hội Tam Điểm kiểm soát hết nền kinh tế toàn cầu. Chúng muốn cái gì đắt là nó đắt, cái gì rẻ là rẻ. Thật đơn giản và dễ hiểu.

Bạn phải rèn luyện kĩ năng đọc hiểu hàng năm trời để có thể đọc và xử lý thông tin từ nhiều nguồn khác nhau, để phân biệt thế nào là ngụy biện, là giả dối, là tin tức giả. Bạn sẽ lo lắng, sẽ rối vì không biết sự thật nó thế nào. Nhưng chỉ cần vài giờ đọc thuyết âm mưu, bạn sẽ dễ nhận ra ngay là truyền thông là do một đám giàu có quyền lực nắm giữ, chúng chi phối hết những gì được in ra để bạn đọc. Do đó, đừng nghe truyền thông, đừng đọc CNN, BBC hay New York Times gì hết, đó là lũ tin tức giả (fake news), hãy đọc blog của tôi để được khai sáng về việc Obama là tay sai của bọn Hồi Giáo khủng bố, hãy coi clip Youtube của tôi để hiểu tại sao Trái Đất lại phẳng (bạn hãy vô Youtube và search Flat Earth Theory để xem clip bóc trần sự thật cho bạn, clip Don’t Believe in Flat Earth Theory – This May Change Your Mind đã có hơn nửa triệu lượt view).

Và càng nghe thuyết âm mưu, người dân càng mất lòng tin vào chính phủ và thế giới chung quanh họ thì càng bị thu hẹp hơn. Những gì tai nghe mắt thấy mới là tồn tại. Tự do mậu dịch là gì? Tế bào gốc là sao? Quyền trẻ em là cái quái gì, có ăn được không? Những con số thống kê thì trở nên vô nghĩa nếu nó khác với niềm tin của họ (như tỉ lệ thất nghiệp ở Mỹ đang ở mức thấp nhất trong 10 năm qua, nhưng chung quanh họ toàn người thất nghiệp mà, đúng là báo cáo láo!). Trong khi Obama hằng ngày lo lắng về các vấn đề đối ngoại với Nga ở Đông Âu hay Syria thì người dân Mỹ ở nhà bật tivi lên sau một ngày mệt mỏi và nghe tin về người ngoài hành tinh hay những âm mưu điều khiển trí não con người của chính phủ Mỹ. Thế rồi Edward Snowden lại tung ra những tài liệu cho thấy NSA đang theo dõi toàn bộ người dân Mỹ (tất nhiên cách họ theo dõi như thế nào là chuyện phụ) cùng với sự trỗi dậy của Wikileaks càng khiến người dân mất niềm tin vào chính phủ hơn (một điều oái ăm là Edward Snowden tuyên bố đấu tranh cho tự do ngôn luận và chống lại sự suy đồi trong xã hội nhưng anh ta lại đang sống tị nạn ở Nga, quốc gia có xếp hạng tự do ngôn luận hạng bét và tham nhũng hàng đầu thế giới).

Làm sao anh ta có thể nói dối được?

Tưởng tượng ban đang ở một nơi nghiêm trang, một phòng họp báo lớn của một công ty lớn nằm ngay giữa New York, được bao quanh bởi đầy rẫy báo chí của các hang truyền thông lớn nhất, đầy rẫy những nhà khoa học và chuyên gia kinh tế hàng đầu. Bạn bị ngợp. Sau đó một người đứng lên giữa bục phát biểu, cầm micro, và nói ra rằng dân Mỹ hiện nay đang rất khổ vì thất nghiệp do lao động nước ngoài tràn vào quá đông. Bạn sẽ tin không? Bạn có dám nghĩ rằng ông ta, người đang đứng phát biểu trước hàng triệu triệu người Mỹ và hàng chục triệu người khác trên thế giới, đang nói láo. Không! Làm sao được. Làm sao có thể như vậy được? Làm sao một bài diễn văn dài 1 tiếng giữa hàng chục triệu người lại chỉ toàn là sự bịa đặt và sự thật bị bóp méo?

Và trong khi tầng lớp trung lưu và trí thức thì sửng sốt thì những người lao động nghèo lại thấy bài diễn văn đó là làn gió lạ. Đó là cái cảm giác của dân nghèo Việt Nam khi nghe những phát biểu “nức lòng dân” của Nguyễn Bá Thanh hay “lời nói thẳng nói thật” của ông Đinh La Thăng. Họ, những người lao động nghèo ở Mỹ, phải sáng sớm dậy lo kiếm từng đồng bạc, họ là người chuyển pizza đến những khu nhà giàu, là người lái xe tải hàng trăm cây số để mang xăng đến các trạm xăng để bơm cho những chiếc xe Ferrari hay Lamborghini đang khát nhiên liệu. Họ phải làm việc quần quật để thu về được mức lương còm cõi vì các nhà kinh tế học cao siêu nào đó ở Mỹ luôn phản đối việc tăng lương tối thiểu với lý dọ nó sẽ gây nên thất nghiệp. Họ không có thời gian đọc sách hay nghĩ về cuộc đời. Nơi mở rộng đầu óc của họ là nhà thời, họ đến để nghe rao giảng về những thứ xa xôi và siêu hình. Họ không đọc sách nhiều, con cái họ thì chơi thuốc hoặc đi cướp tiền của ai đó. Hằng ngày họ vất vả như vậy, rồi họ nhìn thấy người nước ngoài đến và ngồi trong văn phòng máy lạnh, họ thấy du học sinh đến và làm những việc như phụ bàn, pha cà phê, và hưởng lương cũng như chế độ bảo hiểm như họ. Họ về nhà bật tivi lên, một kênh thì nói với họ rằng họ rằng mấy tập đoàn tài phiệt đang chế tạo ra thực phẩm biến đổi gien nhằm bóp nghẹt người nông dân, một kênh khác thì xuất hiện ông Obama và ông ấy phát biểu:

“Một trong những vấn đề lớn nhất nước Mỹ gặp phải hiện nay là biến đổi khí hậu toàn cầu! ”

WTF? Vậy còn họ thì sao? Ai quan tâm đến lương của họ? Ai quan tâm đến việc họ sẽ bị mất việc bởi người nước ngoài? Ai sẽ giúp họ trả tiền nhà? Còn con họ, những đứa trẻ mới rời trường đại học đã phải mang gánh nợ 50 ngàn USD mà không biết khi nào mới có thể trả nổi. Giữa những bộn bề lo toan như thế, ông tổng thống của họ lại lo lắng đến chuyện mây trời!

Thế rồi sau bao năm bị đè nén, có một người lên và ông ta nói tất cả những gì họ MUỐN nghe. Trump xuất hiện đúng lúc và ông ta biết người ta muốn nghe gì. Ông lấy được lòng họ là nhờ điều đó, chỉ cần ông ta nói ra những ước muốn thầm kín của họ, những thứ họ muốn nói lên mà không dám vì sẽ bị coi như điên khùng và thất học. Họ nghe những điều đó và lập tức ông ta trở thành con người của họ.

Hãy tống lũ lao động nước ngoài về nước. YEahhhhhhhhhhhhhh.

Hãy xây tường và chặn đám Mexico lại, bọn nó, chính là bọn nó lấy công việc của các bạn.  Yeahhhh, Hooraaah. Tạo ra việc làm chưa bao giờ dễ như thế.

Hãy dẹp đi việc cho phụ nữ lựa chọn phương pháp phá thai hay chăm sóc sức khỏe sinh sản của mình. Yeahhhh, Hooraaaah, đó là điều Kinh Thánh nói.

Cùng nhau chúng ta sẽ đưa nước Mỹ - và khi ông ấy nói nước Mỹ thì đó là nước Mỹ của người da trắng theo đạo Thiên Chúa – hùng cường trở lại. Hooraaaahhhhh – đám đông vỡ òa trong sung sướng.

Chuyện gì sẽ xảy ra tiếp?

Điều duy nhất chắc chắn đó là sự bất ổn sẽ càng dâng cao. Trump tin rằng ông ta sẽ đạt được những điều mình muốn bằng cách phá đi các quy tắc cũ (như ông ta đã phá đi các truyền thống trong việc bầu cử hay bổ nhiệm nội các). Từ một kẻ chiếu dưới, bị khinh thường, giờ Trump đã đứng đầu quốc gia có sức mạnh kinh tế và quân sự lớn nhất thế giới, vậy thì điều gì có thể cản ông lại được nữa. Việc phá vỡ quy tắc đã giúp tôi làm tổng thống, bây giờ tôi sẽ tiếp tục phá vỡ quy tắc để đạt được thứ tôi muốn. Tại sao tôi phải nghe theo nguyên tắc Một Trung Quốc của Bắc Kinh? Tôi thích thì tôi gọi điện cho Tổng thống Đài Loan đấy, thì sao? Tôi thích thì tôi bỏ rơi Hàn Quốc, Nhật Bản đấy, tại sao tôi phải đem lính Mỹ đến đóng ở đó và bảo vệ những người xa lạ? Tại sao bọn báo chí lại dám đưa thông tin xấu về tôi, tôi sẽ kiện chúng, sẽ đánh sập chúng!

Bài học của Donald Trump cho thấy những sự nguy hiểm của việc tự do thông tin nhưng không có kĩ năng xử lý thông tin và sự nguy hiểm khi chúng ta sống mà quên đi những người khó khăn cho xã hội. Những người giàu luôn nghĩ rằng họ có thể tiếp tục tập trung vào lợi nhuận của họ và phớt lờ tiếng kêu cứu của đám đông nghèo khó. Nhưng họ giờ buộc phải thay đổi.

Đây có thể chỉ là một điểm kì dị, một outliers mà chúng ta sẽ không bao giờ gặp lại nữa nhưng dư âm của nó thì kéo dài rất nhiều.